Cuộc đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran đang rơi vào vòng xoáy căng thẳng khi thời hạn đạt được thỏa thuận đang đến gần. Việc tái khôi phục thỏa thuận JCPOA, ký kết năm 2015, đặt ra nhiều thách thức do sự khác biệt lớn về chương trình hạt nhân và lệnh trừng phạt từ Mỹ. Bài viết này sẽ phân tích tình hình hiện tại, vai trò của IAEA, cũng như các yếu tố chính ảnh hưởng đến quá trình đàm phán giữa hai bên.
1. Giới thiệu về tình hình đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran
Tình hình đàm phán hạt nhân giữa Mỹ và Iran đang trở nên cực kỳ căng thẳng khi thời hạn cuối cùng để đạt được thỏa thuận đang đến gần. Hai bên đang tích cực tham gia vào các cuộc đàm phán nhằm tái khôi phục thỏa thuận hạt nhân JCPOA (Kế hoạch Hành động Toàn diện chung) mà họ đã từng ký kết vào năm 2015. Tuy nhiên, tiến trình này đối mặt với nhiều thách thức và trở ngại, đặc biệt là do các khác biệt trong quan điểm về chương trình hạt nhân và các lệnh trừng phạt mà Mỹ áp đặt lên Iran.
2. Các mốc quan trọng trong thỏa thuận hạt nhân JCPOA
Thỏa thuận JCPOA được ký kết vào năm 2015, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kiểm soát chương trình hạt nhân của Iran. Theo thỏa thuận này, Iran đồng ý hạn chế hoạt động làm giàu uranium của mình để đổi lấy việc giảm bớt các lệnh trừng phạt. Tuy nhiên, vào năm 2018, Tổng thống Donald Trump đã quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận này, dẫn đến sự sụp đổ của nhiều cam kết trong JCPOA. Kể từ đó, Iran đã bắt đầu tăng cường chương trình hạt nhân, vi phạm nhiều điều khoản trong thỏa thuận.
3. Vai trò của IAEA trong quá trình giám sát chương trình hạt nhân của Iran
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có vai trò rất quan trọng trong việc giám sát các hoạt động hạt nhân của Iran. Tổng giám đốc IAEA, Rafael Grossi, đã nhiều lần nhấn mạnh sự cần thiết phải có sự hợp tác giữa Iran và IAEA nhằm đảm bảo rằng các hoạt động làm giàu uranium tại nước này tuân thủ các yêu cầu quốc tế. Điều này không chỉ giúp xây dựng lòng tin mà còn là một yếu tố quyết định trong việc tiến hành các cuộc đàm phán hạt nhân.
4. Các yếu tố quyết định trong cuộc đàm phán hiện tại
Các yếu tố quyết định trong cuộc đàm phán hạt nhân hiện nay bao gồm quan điểm của Iran về quyền làm giàu uranium và các lệnh trừng phạt tiếp theo từ Mỹ. Iran đã khẳng định rằng quyền làm giàu của họ là “không thể thương lượng”. Ngoài ra, điều mà Mỹ yêu cầu là Iran phải dừng mọi chương trình làm giàu uranium trong các thỏa thuận hạt nhân tiềm năng. Việc tìm kiếm một phương án hòa giải khả thi giữa các yêu cầu của hai bên vẫn đang trong quá trình tìm kiếm.
5. Sự ảnh hưởng của chính trị nội bộ Mỹ đến quan hệ Mỹ-Iran
Chính trị nội bộ tại Mỹ cũng có ảnh hưởng lớn đến quan hệ Mỹ-Iran. Các nhóm ủng hộ và phản đối thỏa thuận hạt nhân đưa ra nhiều quan điểm trái ngược, làm giảm tính nhất quán trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Iran. Điều này đã dẫn đến một thách thức lớn trong việc tìm kiếm một thỏa thuận có thể chấp nhận được trong cuộc đàm phán hạt nhân.
6. Phản ứng của Iran trước động thái của Mỹ và cơ hội quốc tế
Iran đã có những phản ứng mạnh mẽ trước động thái của Mỹ, đặc biệt là những lệnh trừng phạt kinh tế mà nước này phải đối mặt. Lãnh đạo Iran, Ali Khamenei, đã thể hiện sự kiên quyết trong việc bảo vệ quyền sở hữu chương trình hạt nhân của quốc gia, đồng thời khám phá các cơ hội quốc tế khác để thoát khỏi áp lực từ phía Mỹ. Gần đây, các cuộc đàm phán do Oman làm trung gian giữa hai nước đã mang lại hy vọng, mặc dù cũng không thiếu những căng thẳng.
7. Tương lai của thỏa thuận hạt nhân và những thách thức phải đối mặt
Tương lai của thỏa thuận hạt nhân giữa Mỹ và Iran đang đứng trước nhiều bài toán khó. Qua các vòng đàm phán hiện tại, các bên cần phải tìm ra cách thức nào đó để có thể trở lại tuân thủ JCPOA. Tuy nhiên, việc dung hòa các yêu cầu về quyền làm giàu uranium của Iran và các lệnh trừng phạt từ Mỹ sẽ cần những biện pháp quyết liệt và sự hợp tác sâu sắc hơn giữa các cường quốc khác. Khó khăn vẫn còn rất nhiều, nhưng hy vọng về một thỏa thuận khả thi vẫn chưa hoàn toàn tắt ngấm.
