Trong bối cảnh chính trị phức tạp tại Afghanistan, mối quan hệ giữa Nga và Taliban đã có những biến chuyển đáng chú ý sau khi Tòa án Tối cao Nga quyết định xóa tên nhóm này khỏi danh sách tổ chức khủng bố. Bài viết này sẽ phân tích lịch sử của Taliban, quyết định pháp lý của Nga, và những tác động của chúng đến tình hình Afghanistan cũng như xu hướng toàn cầu trong việc công nhận Taliban trong chính sách đối ngoại.
1. Bối cảnh lịch sử và pháp lý về Taliban và Nga
Taliban là một tổ chức nổi dậy ở Afghanistan, được hình thành vào những năm 1990 và nhanh chóng chiếm quyền vào năm 1996. Tuy nhiên, sau cuộc xâm lăng của Mỹ vào năm 2001, Taliban đã mất quyền lực cho đến khi họ trở lại vào tháng 8 năm 2021. Nga đã đưa Taliban vào danh sách tổ chức khủng bố vào năm 2003, xem nhóm này là có liên quan đến các cuộc nổi dậy ở khu vực Bắc Kavkaz và những sự kiện khủng bố diễn ra trong quá khứ.
2. Quyết định của Tòa án Tối cao Nga và phản ứng quốc tế
Vào tháng 4/2025, Tòa án Tối cao Nga đã đưa ra quyết định quan trọng khi xóa tên Taliban khỏi danh sách tổ chức khủng bố. Thẩm phán Oleg Nefedov tuyên bố rằng lệnh cấm trước đó liên quan đến Taliban đã bị đình chỉ. Điều này tạo cơ hội cho các quan chức Taliban và Nga có thể giao tiếp với nhau dễ dàng hơn trong các sự kiện quốc tế.
Quyết định này đã nhận nhiều phản ứng từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt từ Afghanistan. Amir Khan Muttaqi, Ngoại trưởng của chính quyền Taliban, đã hoan nghênh động thái này và cho rằng đây là “diễn biến đáng chú ý” trong quan hệ hai bên.
3. Phân tích mối quan hệ Nga – Taliban: Những bước chuyển mới
Mặc dù Nga chưa chính thức công nhận Taliban là chính quyền hợp pháp của Afghanistan, nhưng quyết định này đánh dấu một bước chuyển trong quan hệ ngoại giao giữa hai bên. Dmitry Zhirnov, Đại sứ Nga tại Kabul, đã có cuộc họp với các quan chức Taliban, góp phần củng cố mối quan hệ hợp tác giữa Nga và lực lượng này.
Vladimir Putin đã từng tuyên bố rằng Taliban là “đồng minh của Nga trong cuộc chiến chống khủng bố,” cho thấy giá trị của việc tôn trọng quyền hạn trong quan hệ quốc tế hiện nay.
4. Hệ quả đối với tình hình Afghanistan và khu vực
Những thay đổi trong mối quan hệ Nga – Taliban có thể sẽ ảnh hưởng lớn đến tình hình chính trị và an ninh ở Afghanistan và khu vực lân cận. Các chuyên gia cho rằng sự công nhận chính thức hay không của Taliban sẽ quyết định tương lai của Afghanistan trên trường quốc tế. Hơn nữa, liệu quyết định này có thể dẫn đến sự hợp tác nhiều hơn về kinh tế giữa Taliban và Nga hay không sẽ là điều quan trọng trong các cuộc thảo luận tiếp theo.
5. Các quốc gia khác theo chân Nga: Xu hướng toàn cầu trong việc công nhận Taliban
Bên cạnh Nga, một số quốc gia như Kazakhstan và Trung Quốc cũng đã thể hiện dấu hiệu nới lỏng thái độ đối với Taliban. Kazakhstan đã xóa Taliban khỏi danh sách tổ chức khủng bố và Trung Quốc đã tiến hành bổ nhiệm tân đại sứ cùng với việc thiết lập hợp tác kinh tế với Taliban. Những động thái này có thể báo hiệu một xu hướng toàn cầu trong việc công nhận Taliban và khơi dậy tư tưởng về sự hòa hợp trong khu vực Đông Nam Á.
6. Tầm quan trọng của quyết định này trong chính sách đối ngoại của Nga
Quyết định xóa Taliban khỏi danh sách tổ chức khủng bố không chỉ là một dấu ấn trong chính sách đối ngoại của Nga mà còn cho thấy sự thay đổi chiến lược của Moscow trong khu vực. Việc thiết lập quan hệ với Taliban có thể mở ra nhiều cơ hội đầu tư kinh tế và hợp tác chính trị tại Afghanistan, nơi Nga có thể lấy lại ảnh hưởng của mình.
7. Tiềm năng hợp tác kinh tế và chính trị giữa Nga và Taliban
Với việc Taliban hiện đang nắm quyền, khả năng hợp tác của Nga với lực lượng này có thể bao gồm các lĩnh vực như năng lượng, cơ sở hạ tầng, và phát triển kinh tế. Sự đầu tư từ Nga vào Afghanistan không chỉ giúp Taliban ổn định chế độ mà còn mang lại lợi ích cho cả hai bên trong việc kiểm soát các mối đe dọa khủng bố và cực đoan trong khu vực.
Những cuộc thảo luận về dân chủ, quyền con người và tôn trọng quyền hạn giữa hai bên sẽ là một thách thức, nhưng thành công của mối quan hệ này có thể sẽ định hình lại bối cảnh chính trị tại Afghanistan trong thời gian tới.
