Trong bối cảnh chính quyền Taliban áp đặt các quy định nghiêm ngặt đối với âm nhạc và văn hóa ở Afghanistan, việc bắt giữ 14 người vì tổ chức hoạt động âm nhạc đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự vi phạm quyền tự do sáng tạo. Bài viết này sẽ xem xét tác động của các chính sách của Taliban đối với âm nhạc, quan điểm xã hội xung quanh hoạt động này, sự phản ứng của cộng đồng quốc tế, cũng như những thách thức mà các nhạc sĩ Afghanistan phải đối mặt trong bối cảnh hiện tại.
I. Công bố của chính quyền Taliban về vụ bắt giữ 14 người
Vào ngày 10/5/2025, chính quyền Taliban đã công bố việc bắt giữ 14 người ở tỉnh Takhar, Afghanistan. Những người này bị cáo buộc “lợi dụng ban đêm để tụ tập tại một nhà dân, chơi nhạc cụ và hát hò gây mất trật tự công cộng.” Đây là một trong những hành động thường thấy từ chính quyền Taliban kể từ khi nắm quyền vào năm 2021, khi họ áp đặt các quy định nghiêm khắc cấm nhiều hoạt động liên quan đến âm nhạc.
II. Tác động của chính quyền Taliban đối với âm nhạc và văn hóa ở Afghanistan
Chính quyền Taliban đã hạn chế nghiêm ngặt âm nhạc và văn hóa ở Afghanistan. Theo họ, âm nhạc gây “tha hóa đạo đức và mất trật tự công cộng.” Chính quyền đã đóng cửa các trường âm nhạc, phá hủy nhạc cụ và áp dụng lệnh cấm chơi nhạc ở nơi công cộng. Điều này đã dẫn đến sụt giảm nghiêm trọng trong thị trường âm nhạc địa phương và tạo ra nỗi sợ hãi trong cộng đồng nhạc sĩ, khi việc chơi nhạc, ca hát trở thành một nguy hiểm.
III. Quan điểm xã hội về hoạt động âm nhạc dưới chế độ Taliban
Quan điểm xã hội về hoạt động âm nhạc dưới chính quyền Taliban là rất đa dạng. Một số người ủng hộ các quy định nghiêm khắc này, coi đó là biện pháp bảo vệ đạo đức. Tuy nhiên, nhiều người khác, đặc biệt là các nhạc sĩ và nghệ sĩ, cho rằng việc này vi phạm quyền tự do sáng tạo và biểu đạt văn hóa của họ. Các hoạt động âm nhạc trong các sự kiện như cưới xin đã trở nên hiếm hoi và ít được tổ chức.
IV. Sự phản ứng của cộng đồng quốc tế về chính sách cấm âm nhạc
Liên Hợp Quốc đã bày tỏ lo ngại về các chính sách của Taliban, mặc dù chưa có phản ứng chính thức mạnh mẽ về việc cấm âm nhạc. Các tổ chức nhân quyền quốc tế đã chỉ trích chính sách này vì lý do rằng nó đi ngược lại quyền con người và quyền tự do biểu đạt. Thế giới đã theo dõi và chỉ trích việc chính quyền Taliban áp dụng các quy định nghiêm khắc đối với hoạt động văn hóa.
V. Những mối đe dọa đến sự tự do sáng tạo của nhạc sĩ Afghanistan
Với những chính sách phi lý của Taliban, các nhạc sĩ Afghanistan đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa về tự do sáng tạo. Nhiều nhạc sĩ đã phải rời khỏi đất nước để tìm kiếm cơ hội ở nơi khác hoặc chuyển sang sáng tác thơ ca Hồi giáo thay vì làm nhạc. Điều này hạn chế khả năng phát triển nghề nghiệp và bảo tồn văn hóa của một bộ phận quan trọng trong xã hội Afghanistan.
VI. Lịch sử âm nhạc Afghanistan trước và sau khi Taliban nắm quyền
Trước khi Taliban nắm quyền lần đầu tiên vào năm 1996, âm nhạc ở Afghanistan rất phong phú và đa dạng, với nhiều thể loại và phong cách khác nhau. Tuy nhiên, dưới thời Taliban, nhiều thể loại âm nhạc đã bị cấm, và rất ít nhạc sĩ cũng như nghệ sĩ còn dám biểu diễn công khai. Sau khi Taliban trở lại nắm quyền vào năm 2021, tình hình trở nên tệ hơn và càng thắt chặt hơn nữa các quy định liên quan đến âm nhạc.
VII. Những phương pháp thay thế cho biểu hiện âm nhạc dưới chế độ Taliban
Với sự cấm đoán khắt khe của chính quyền Taliban, một số nhạc sĩ đã tìm đến những phương pháp thay thế để bày tỏ nghệ thuật của mình. Một trong những hình thức được cho phép là sáng tác thơ ca Hồi giáo hoặc hát tụng mà không có nhạc đệm. Tuy nhiên, điều này chỉ mang lại một phần nhỏ của sự sáng tạo âm nhạc mà cộng đồng đã từng có.
VIII. Khả năng hồi sinh văn hóa âm nhạc ở Afghanistan: triển vọng và thách thức
Khả năng hồi sinh văn hóa âm nhạc ở Afghanistan vẫn còn nhiều thách thức. Dù có sự khát khao và tiềm năng từ các nhạc sĩ, áp lực của chế độ Taliban và các quy định cấm đoán vẫn là rào cản lớn cho sự phát triển. Tuy nhiên, hy vọng vẫn tồn tại với các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng quốc tế đang nỗ lực để tạo điều kiện cho sự tự do sáng tạo và khôi phục lại di sản văn hóa âm nhạc ở Afghanistan.
