Hệ thống bầu cử tổng thống của Hoa Kỳ sử dụng một cơ chế độc đáo gọi là đại cử tri đoàn. Thay vì dựa hoàn toàn vào phiếu phổ thông, người thắng cử sẽ dựa vào phiếu đại cử tri của từng bang. Trong khi hầu hết các bang áp dụng cơ chế “người thắng lấy hết,” nghĩa là toàn bộ phiếu đại cử tri của bang sẽ thuộc về ứng viên thắng phiếu phổ thông tại đó, hai bang là Maine và Nebraska đã phá cách bằng cách chia phiếu theo khu vực bầu cử. Sự khác biệt này không chỉ ảnh hưởng đến chiến lược tranh cử của các ứng viên mà còn tác động đáng kể đến kết quả cuối cùng.
Maine và Nebraska: Phá cách trong chia phiếu đại cử tri
Maine và Nebraska chia phiếu đại cử tri theo khu vực bầu cử, một lựa chọn không phổ biến trong bối cảnh chính trị Mỹ. Điều này bắt nguồn từ lịch sử và các yếu tố dân chủ ở hai bang này. Maine đã chuyển sang mô hình chia phiếu vào năm 1972, trong khi Nebraska chính thức áp dụng từ năm 1992. Phương pháp này cho phép cử tri của mỗi khu vực có tiếng nói riêng, thay vì để toàn bộ phiếu đại cử tri của bang chỉ dành cho một ứng viên duy nhất.
Cơ chế chia phiếu của Maine
Tại Maine, quy trình chia phiếu đại cử tri được thực hiện với sự độc lập của mỗi khu vực bầu cử. Maine có hai khu vực bầu cử và 4 phiếu đại cử tri, trong đó hai phiếu được trao cho ứng viên thắng phiếu phổ thông toàn bang, còn hai phiếu khác sẽ phân bổ cho người thắng tại mỗi khu vực. Điều này đã tạo ra những tình huống tranh cãi trong các năm bầu cử như 2016 và 2020, khi các ứng viên phải điều chỉnh chiến lược để tối ưu hóa số phiếu đại cử tri.
Cơ chế chia phiếu của Nebraska
Nebraska chia tổng cộng 5 phiếu đại cử tri theo ba khu vực bầu cử khác nhau. Phương pháp này nhằm đảm bảo tiếng nói của các khu vực khác nhau trong bang được thể hiện rõ ràng. Điển hình là năm 2008, Barack Obama đã tập trung vận động tại NE-2 và giành được phiếu đại cử tri, đánh dấu lần đầu tiên một ứng viên Dân chủ có thể thắng tại Nebraska sau nhiều thập kỷ.
Ảnh hưởng của cơ chế chia phiếu đến kết quả bầu cử tổng thống
Việc chia phiếu tại Maine và Nebraska có tác động lớn đến chiến lược tranh cử của các ứng viên. Với mô hình “chia phiếu theo khu vực,” các ứng viên có thể tìm cách tăng cường vận động tại những khu vực mà họ thấy có lợi thế. Điều này cũng dẫn đến kịch bản phân tán phiếu đại cử tri, tạo sự cân bằng quyền lực giữa hai đảng và giúp các bang nhỏ nhưng có tầm quan trọng chiến lược trở nên “đắt giá” hơn trong mắt các chiến dịch tranh cử.
So sánh giữa cơ chế “người thắng lấy hết” và “chia phiếu theo khu vực”
Cả hai cơ chế đều có ưu và nhược điểm riêng. Cơ chế “người thắng lấy hết” đảm bảo một ứng viên có thể tập trung vận động tại các bang đông dân mà không bị phân tán phiếu, trong khi “chia phiếu theo khu vực” lại tạo sự công bằng hơn cho các cử tri thuộc khu vực ít người. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia chính trị cũng thường tranh luận về tính khả thi và hiệu quả của từng phương pháp đối với hệ thống chính trị hiện đại của Hoa Kỳ.
Liệu các bang khác có thể áp dụng mô hình chia phiếu?
Tương lai của cơ chế chia phiếu đại cử tri vẫn đang là chủ đề nóng, với một số bang đang cân nhắc mô hình chia phiếu nhằm tăng cường tiếng nói của cử tri khu vực. Tuy nhiên, tranh cãi giữa cử tri và nghị viện tại các bang khác vẫn chưa có hồi kết, và câu hỏi liệu cơ chế này có thể trở thành xu hướng hay không vẫn là điều chưa có lời giải đáp.
Các chủ đề liên quan: Mỹ , bang Nebraska , bang Maine
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng