Y tế
Bệnh Ung thư biểu mô tế bào đáy là gì?
Ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) là một trong những loại ung thư da phổ biến nhất hiện nay, chủ yếu xảy ra do tổn thương từ tia cực tím (UV) và có khả năng gây biến dạng nếu không được điều trị đúng cách. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về ung thư biểu mô tế bào đáy, từ nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán cho đến các phương pháp điều trị và biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp bạn hiểu rõ hơn về loại bệnh lý này và cách bảo vệ sức khỏe làn da của mình.
1. Ung thư biểu mô tế bào đáy là gì?
Ung thư biểu mô tế bào đáy (Basal cell carcinoma – BCC) là một dạng ung thư da phổ biến nhất, xảy ra khi các tế bào da ở lớp đáy thượng bì phát triển một cách không kiểm soát. Đây là loại u ác tính mà thường xuất hiện trên các vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trên đầu và cổ. Mặc dù ung thư biểu mô tế bào đáy phát triển chậm và ít có khả năng do di căn đến các bộ phận khác, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể gây tổn thương đến các mô xung quanh và dẫn đến biến dạng.
2. Nguyên nhân gây ra ung thư biểu mô tế bào đáy
Nguyên nhân chính gây ra ung thư biểu mô tế bào đáy đa phần là do tổn thương DNA trong các tế bào cơ bản của da. Tia cực tím (UV) từ ánh sáng mặt trời là yếu tố chính dẫn đến các đột biến trong DNA này. Ngoài ra, các nguyên nhân khác bao gồm:
- Tiếp xúc thường xuyên với các nguồn tia UV như giường nắng.
- Lịch sử xạ trị vùng da trước đó.
- Da sáng, dễ bị cháy nắng.
- Tiền sử gia đình có ung thư da hoặc các hội chứng di truyền như hội chứng Gorlin-Goltz và xeroderma sắc tố.
3. Triệu chứng phổ biến của ung thư biểu mô tế bào đáy
Các triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào đáy thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu nhưng có thể bao gồm:
- Vết sưng màu trắng ngọc trai, hồng hoặc nâu trên da.
- Tổn thương loét lâu lành hoặc vết đáy hở chảy máu.
- Tổn thương trên da phẳng, có vảy, không ngứa, không đau.
- Vết xơ hóa hoặc giãn mạch trên da thường gặp ở vùng mũi và trán.
4. Chẩn đoán chính xác ung thư biểu mô tế bào đáy
Chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào đáy thường dựa vào việc kiểm tra lâm sàng và xét nghiệm mô bệnh học để xác định sự hiện diện của các tế bào ác tính. Triệu chứng lâm sàng bao gồm tổn thương da ở vùng da hở, không ngứa và tiến triển chậm. Từ đó, bác sĩ có thể kết luận và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.
5. Các loại phương pháp điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy
Các phương pháp điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy bao gồm:
- Phẫu thuật cắt bỏ rộng tổn thương.
- Phẫu thuật Mohs: loại bỏ tổ chức ung thư từng lớp với mục tiêu bảo tồn tối đa vùng da lành.
- Điều trị tại chỗ bằng imiquimod (Aldara) hoặc fluorouracil (Efudex).
- Sử dụng thuốc như vismodegib (Erivedge) hoặc sonidegib (Odomzo) cho bệnh tiến triển.
6. Tác động của tia cực tím (UV) đến sự phát triển của ung thư biểu mô tế bào đáy
Tia cực tím (UV) trong ánh nắng mặt trời là một trong những yếu tố chủ yếu gây ra tổn thương DNA cho tế bào cơ bản, từ đó dẫn đến sự phát triển của ung thư biểu mô tế bào đáy. Việc tiếp xúc kéo dài với ánh sáng mặt trời, đặc biệt trong thời gian sinh trưởng và thiếu biện pháp bảo vệ như kem chống nắng, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.
7. Biến chứng và nguy cơ tái phát sau khi điều trị
Các biến chứng sau khi điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy có thể bao gồm:
- Tái phát tổn thương tại vị trí đã điều trị.
- Xuất hiện các loại ung thư da khác, như ung thư biểu mô tế bào vảy.
- Gây ra biến dạng tại các bộ phận như mặt, mắt, hoặc mũi do tổn thương sâu.
8. Khoảng thời gian theo dõi và kiểm tra định kỳ sau điều trị
Sau khi điều trị, bệnh nhân nên được theo dõi định kỳ mỗi 6 tháng đến 1 năm để phát hiện sớm dấu hiệu tái phát hoặc các tổn thương mới. Các bác sĩ sẽ khuyến nghị các loại xét nghiệm cần thiết tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân.
9. Những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư biểu mô tế bào đáy
Các yếu tố nguy cơ chính đối với ung thư biểu mô tế bào đáy bao gồm:
- Phơi nắng nhiều và cháy nắng trong tuổi thơ.
- Tuổi tác cao (thường gặp ở người trên 50 tuổi).
- Giới tính nam: nam giới có nguy cơ cao hơn nữ giới.
- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư da hoặc tình trạng di truyền.
10. Biện pháp phòng ngừa và bảo vệ da khỏi ung thư biểu mô tế bào đáy
Để phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào đáy, bạn có thể thực hiện các biện pháp như:
- Tránh ánh nắng mặt trời từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
- Sử dụng kem chống nắng có SPF từ 30 trở lên.
- Mặc quần áo bảo hộ và đội mũ rộng vành khi đi ra ngoài.
- Kiểm tra thường xuyên cho làn da và đến khám bác sĩ ngay khi phát hiện bất kỳ tổn thương mới.
Các chủ đề liên quan: ung thư biểu mô tế bào đáy , ung thư da , tổn thương da , triệu chứng ung thư da , kỹ thuật Mohs , cắt bỏ ung thư tế bào đáy , kém chống nắng , gia tăng nguy cơ ung thư da , phương pháp điều trị ung thư tế bào đáy , sự phát triển ung thư tế bào đáy
Tác giả: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
