Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, việc Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm đã gây nên những lo ngại cấp bách cho nền kinh tế thế giới. Đất hiếm không chỉ là nguyên liệu thiết yếu cho công nghệ hiện đại mà còn liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia của nhiều quốc gia. Bài viết này sẽ phân tích rõ tác động của quyết định này đến chuỗi cung ứng toàn cầu, một số quy định mới từ Trung Quốc, cũng như giải pháp cần thiết cho các doanh nghiệp Mỹ và EU trong thời kỳ biến động này.
1. Minh họa nguy cơ từ việc Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm
Việc Trung Quốc kiểm soát xuất khẩu đất hiếm đang tạo ra nhiều nguy cơ cho nền kinh tế toàn cầu. Đất hiếm là nguyên liệu thiết yếu cho hàng loạt sản phẩm công nghệ cao, từ smartphone đến thiết bị quân sự. Với việc Trung Quốc chiếm đến 90% nguồn cung toàn cầu, việc siết xuất khẩu có thể dẫn đến tình trạng thiếu nguồn cung trầm trọng, làm gia tăng rủi ro thiếu hụt sản phẩm và biến động về giá.
2. Tác động đến chuỗi cung ứng toàn cầu và an ninh quốc gia
Việc siết xuất khẩu đất hiếm từ Trung Quốc không chỉ ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn đặt ra vấn đề an ninh quốc gia cho nhiều nước, đặc biệt là Mỹ và các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU). Những quyết định này có thể làm đứt gãy quy trình sản xuất và gây khó khăn cho các doanh nghiệp Mỹ, nơi có khối lượng nhu cầu lớn về các loại khoáng sản này.
3. Quy định mới từ Bộ Tài Chính và Bộ Thương Mại Trung Quốc
Tháng 4 năm 2025, Bộ Tài chính Trung Quốc đã thông báo về việc áp thuế nhập khẩu với mức 34% nhằm đối phó với chính sách thuế của Mỹ. Đồng thời, Bộ Thương mại Trung Quốc đã bổ sung 16 doanh nghiệp Mỹ vào danh sách hạn chế xuất khẩu, khiến cho việc cấp phép xuất khẩu trở nên khó khăn hơn. Những quy định này dường như nhằm bảo vệ an ninh quốc gia và kiểm soát tốt việc khai thác nguồn tài nguyên quý giá này.
4. Tăng trưởng nhu cầu đất hiếm của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU)
Nhu cầu về đất hiếm tại Mỹ và EU đang tăng vọt, với dự báo nhu cầu trong thập kỷ tới sẽ gấp 6 lần. Đặc biệt, EU đã đề ra kế hoạch về nội địa hóa sản xuất. Sự gia tăng này sẽ làm tăng sức ép lên nguồn cung hiện tại, khiến những quy định siết xuất khẩu từ Trung Quốc càng nguy hiểm hơn cho các doanh nghiệp trong khu vực.
5. Vấn đề thủ tục hải quan và quy trình cấp phép tại Trung Quốc
Các doanh nghiệp muốn xuất khẩu đất hiếm từ Trung Quốc hiện gặp phải nhiều thử thách, bao gồm quy trình cấp phép phức tạp và thủ tục hải quan kéo dài từ 6-7 tuần kéo dài đến vài tháng. Những khó khăn này gây ra hạn chế nghiêm trọng cho các công ty Mỹ, mà không có đủ kho dự trữ để đối phó với tình trạng thiếu nguồn cung sắp xảy ra.
6. Những ảnh hưởng đến doanh nghiệp khai thác và chế biến đất hiếm
Doanh nghiệp khai thác và chế biến đất hiếm đang phải đối mặt với tình trạng bất khả kháng trong các hợp đồng xuất khẩu do những quy định ngày càng nghiêm ngặt của chính phủ Trung Quốc. Nhiều công ty đã phải tăng dự trữ loại khoáng sản này trước tình hình căng thẳng thương mại gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, nhất là khi giá đất hiếm đang biến động mạnh.
7. Tình hình hiện tại của các mỏ đất hiếm và giá cả toàn cầu
Các mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới hiện đang nằm tại Giang Tây, Trung Quốc. Theo dữ liệu thị trường, giá đất hiếm tiếp tục leo thang, đặc biệt là các loại khoáng sản như Dysprosium oxide, hiện đang có giá lên đến 204 USD/kg tại Thượng Hải. Giá này ngoài Trung Quốc có thể còn cao hơn nữa, một yếu tố làm gia tăng thêm sức ép cho doanh nghiệp Mỹ trong việc tìm nguồn cung thay thế.
8. Giải pháp và chiến lược an ninh nguồn cung cho doanh nghiệp Mỹ
Các doanh nghiệp Mỹ cần phải có kế hoạch nội địa hóa và tăng cường hàng hóa dự trữ nhằm đáp ứng khối lượng nhu cầu trong bối cảnh quy trình cấp phép và thủ tục hải quan từ Trung Quốc trở nên phức tạp. Ngoài ra, việc tìm kiếm các nguồn cung thay thế từ các quốc gia khác cũng là một bước đi cần thiết để đảm bảo an ninh nguồn cung.
9. Kết luận về tương lai thị trường đất hiếm trong bối cảnh chính trị toàn cầu
Tương lai của thị trường đất hiếm đang trở nên ngày càng bấp bênh và ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế toàn cầu. Việc Trung Quốc siết xuất khẩu, cùng với những quy định và thủ tục phức tạp, sẽ có tác động lớn đến an ninh quốc gia của Mỹ và các quốc gia EU. Điều này đặt ra một thách thức mà các doanh nghiệp phải đối mặt nhằm bảo đảm nguồn cung ổn định và phát triển bền vững trong tương lai.
