Công nghệ
An ninh mạng là gì?
Trong thời đại số hóa hiện nay, an ninh mạng trở thành một yếu tố quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm an ninh mạng, các mối đe dọa, biện pháp bảo vệ và những hành vi bị cấm liên quan đến an ninh mạng. Hãy cùng tìm hiểu để bảo vệ thông tin cá nhân và cơ sở dữ liệu của mình.
An ninh mạng là gì và định nghĩa theo Luật An ninh mạng 2018
An ninh mạng, trong bối cảnh hiện đại của thời đại 4.0, là một khái niệm quan trọng liên quan đến việc bảo vệ các hoạt động trên không gian mạng khỏi những mối đe dọa có thể gây hại đến an ninh quốc gia, trật tự và an toàn xã hội, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Theo khoản 1 Điều 2 của Luật An ninh mạng 2018, an ninh mạng được định nghĩa là sự đảm bảo rằng các hoạt động trong không gian mạng không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và các quyền lợi hợp pháp.
Việc bảo đảm an ninh mạng không chỉ nhằm bảo vệ thông tin và dữ liệu khỏi các mối đe dọa bên ngoài mà còn bao gồm việc duy trì sự an toàn và ổn định của các hệ thống mạng trước các hành vi phá hoại. Điều này đòi hỏi các biện pháp kiểm soát, giám sát, và ngăn chặn những hành vi xâm nhập hoặc tấn công có chủ đích từ các tổ chức hoặc cá nhân có ý định xấu. An ninh mạng không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức chính phủ mà còn của mọi cá nhân khi tham gia vào không gian mạng, nhằm đảm bảo một môi trường trực tuyến an toàn và lành mạnh cho tất cả mọi người.
Các mối đe dọa an ninh mạng phổ biến hiện nay và cách thức hoạt động của chúng
Hiện nay, các mối đe dọa an ninh mạng đang ngày càng gia tăng với mức độ phức tạp và tinh vi, gây ra những rủi ro lớn đối với an ninh quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Một trong những mối đe dọa phổ biến nhất là việc sử dụng mã độc để xâm nhập vào hệ thống mạng. Mã độc có thể là các phần mềm, tệp tin hoặc email được thiết kế để lây nhiễm và gây hại cho máy tính, nhằm đánh cắp dữ liệu nhạy cảm như mật khẩu, tài khoản, và thông tin bảo mật. Ngoài ra, hành vi lừa đảo qua mạng cũng là một hình thức tấn công nguy hiểm, khi các đối tượng sử dụng email, tin nhắn, hoặc cuộc gọi giả mạo từ các tổ chức uy tín để lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân hoặc bấm vào các liên kết có hại.
Bên cạnh đó, người dùng nội bộ cũng có thể trở thành mối đe dọa an ninh mạng. Những người này, có thể là nhân viên hoặc khách hàng, có quyền truy cập vào hệ thống máy tính và cơ sở dữ liệu nội bộ, và có thể vô tình hoặc cố ý gây hại bằng cách chia sẻ thông tin nhạy cảm ra bên ngoài. Một số trường hợp, họ còn có thể cố tình đánh cắp hoặc phá hoại dữ liệu vì mục đích cá nhân. Tấn công có chủ đích là một mối đe dọa khác, thường được thực hiện bởi các nhóm tội phạm mạng, tổ chức khủng bố, hoặc các cơ quan đặc vụ quốc gia. Đây là những cuộc tấn công có kế hoạch rõ ràng, nhắm vào các hệ thống cụ thể và sử dụng những kỹ thuật tinh vi để chiếm quyền kiểm soát hệ thống trong thời gian dài.
Những mối đe dọa này đang ngày càng trở nên nguy hiểm hơn khi tội phạm mạng sử dụng nhiều phương thức mới để vượt qua các biện pháp bảo mật. Sự phát triển của công nghệ đã tạo điều kiện cho các cuộc tấn công mạng trở nên đa dạng và khó lường, đòi hỏi mỗi cá nhân và tổ chức phải luôn nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp để bảo vệ an ninh mạng.
Các biện pháp bảo vệ an ninh mạng hiệu quả theo quy định pháp luật
Để bảo vệ an ninh mạng một cách hiệu quả, pháp luật đã quy định nhiều biện pháp nhằm đảm bảo an toàn cho không gian mạng, quyền và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Theo Luật An ninh mạng, một số biện pháp quan trọng bao gồm thẩm định, đánh giá và kiểm tra an ninh mạng, giúp xác định và đánh giá các rủi ro tiềm tàng từ các mối đe dọa mạng. Giám sát an ninh mạng là biện pháp khác không kém phần quan trọng, giúp theo dõi và phát hiện kịp thời các hành vi xâm nhập trái phép hoặc các cuộc tấn công mạng.
Bên cạnh đó, khi xảy ra sự cố an ninh mạng, các cơ quan, tổ chức phải ứng phó nhanh chóng và thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả. Việc sử dụng mật mã để bảo vệ thông tin trên mạng cũng được coi là một phương thức quan trọng nhằm đảm bảo tính bảo mật và an toàn cho dữ liệu. Ngoài ra, luật pháp còn quy định về việc ngăn chặn, tạm ngừng, hoặc đình chỉ cung cấp thông tin trên mạng trong trường hợp phát hiện thông tin trái pháp luật hoặc có nội dung xâm phạm đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.
Các biện pháp này bao gồm việc yêu cầu xóa bỏ thông tin sai sự thật hoặc vi phạm, thu thập dữ liệu điện tử liên quan đến hoạt động xâm phạm an ninh, và thậm chí đình chỉ hoặc thu hồi tên miền của các hệ thống thông tin vi phạm. Để bảo vệ an ninh mạng, pháp luật cũng quy định các biện pháp chế tài như khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với các hành vi vi phạm, đảm bảo rằng các biện pháp bảo vệ được thực thi một cách nghiêm túc và hiệu quả.
Những hành vi bị nghiêm cấm trong an ninh mạng và các rủi ro pháp lý
Trong lĩnh vực an ninh mạng, có nhiều hành vi bị nghiêm cấm nhằm bảo vệ quyền lợi và an ninh quốc gia, trật tự, và an toàn xã hội. Các hành vi này bao gồm việc đăng tải, phát tán thông tin thuộc bí mật quốc gia, bí mật kinh doanh, hay thông tin cá nhân và gia đình gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của cá nhân, tổ chức. Việc xóa bỏ, làm hư hỏng, hoặc thay đổi thông tin bí mật mà không được phép cũng là hành vi vi phạm nghiêm trọng. Ngoài ra, các hành vi tổ chức đánh bạc, mua bán hàng cấm, mua bán người, mại dâm và các tệ nạn xã hội khác thông qua mạng Internet đều bị coi là vi phạm an ninh mạng.
Những hành vi tuyên truyền thông tin sai sự thật, xuyên tạc lịch sử, phá hoại đoàn kết dân tộc, xúc phạm tôn giáo, phân biệt chủng tộc và giới tính, hoặc gây hoang mang trong cộng đồng cũng được coi là vi phạm. Các hoạt động phá hoại hệ thống thông tin quan trọng đối với an ninh quốc gia, bao gồm sản xuất và phát tán phần mềm gây rối loạn hoạt động của hệ thống mạng, xâm nhập trái phép vào cơ sở dữ liệu của các tổ chức và cá nhân, đều nằm trong danh sách bị cấm. Hành vi lợi dụng các hoạt động bảo vệ an ninh mạng để trục lợi, xâm phạm quyền lợi của cá nhân, tổ chức, hoặc quốc gia cũng bị ngăn chặn một cách triệt để.
Việc vi phạm các quy định về an ninh mạng có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Người vi phạm có thể phải chịu trách nhiệm hành chính, với mức phạt tiền lớn, hoặc thậm chí đối mặt với các biện pháp hình sự như khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử theo quy định của pháp luật. Nếu hành vi vi phạm gây ra thiệt hại, người vi phạm có trách nhiệm bồi thường theo các quy định pháp luật hiện hành. Những rủi ro pháp lý này nhằm bảo đảm rằng tất cả các cá nhân, tổ chức đều tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an ninh mạng, bảo vệ quyền lợi chung của xã hội.
Quy định xử lý vi phạm an ninh mạng và các mức phạt tương ứng
Vi phạm an ninh mạng là một hành vi nghiêm trọng và có thể gây ra nhiều hậu quả đối với an ninh quốc gia, trật tự xã hội, cũng như quyền lợi hợp pháp của các cá nhân và tổ chức. Theo quy định tại Điều 9 Luật An ninh mạng, các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý tùy thuộc vào mức độ và tính chất của vi phạm đó. Các hình thức xử lý có thể bao gồm xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngoài ra, nếu hành vi vi phạm gây thiệt hại, người vi phạm còn phải bồi thường theo quy định của pháp luật hiện hành.
Cụ thể, Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định rõ các mức phạt đối với từng hành vi vi phạm an ninh mạng. Ví dụ, việc bẻ khóa, trộm cắp, sử dụng trái phép mật khẩu hoặc thông tin của cá nhân, tổ chức khác trên mạng có thể bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng. Nếu vi phạm nghiêm trọng hơn, như truy cập trái phép vào mạng hoặc thiết bị số của người khác để chiếm quyền điều khiển, thay đổi, xóa bỏ thông tin hoặc thu thập thông tin bất hợp pháp, mức phạt có thể tăng lên từ 30 đến 50 triệu đồng. Đối với các hành vi sử dụng mạng để chiếm đoạt tài sản, mức phạt có thể lên tới 100 triệu đồng, tùy theo mức độ vi phạm. Ngoài ra, vi phạm quy định về phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý phần mềm độc hại cũng có thể bị xử phạt lên đến 30 triệu đồng.
Những quy định này nhằm đảm bảo rằng các cá nhân và tổ chức tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an ninh mạng, bảo vệ quyền lợi của mọi thành phần trong xã hội, cũng như duy trì trật tự, an toàn trong không gian mạng. Bên cạnh đó, việc xử lý nghiêm các vi phạm còn nhằm răn đe các hành vi xâm phạm an ninh mạng, góp phần xây dựng một môi trường mạng lành mạnh, an toàn cho mọi người.
Những điều cần biết để sử dụng không gian mạng an toàn và bảo mật
Để sử dụng không gian mạng một cách an toàn và bảo mật, người dùng cần nắm rõ những thông tin cơ bản và áp dụng các biện pháp bảo vệ phù hợp. Trong bối cảnh các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng gia tăng, từ tấn công mã độc, lừa đảo qua mạng đến xâm nhập có chủ đích, việc hiểu rõ và thực hiện các biện pháp bảo vệ là vô cùng cần thiết. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn đảm bảo an toàn cho các tổ chức và doanh nghiệp.
Trước hết, người dùng cần luôn cẩn trọng với các email, tin nhắn hoặc cuộc gọi có nội dung đáng ngờ, đặc biệt là những yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc truy cập vào các liên kết không rõ nguồn gốc. Để tránh bị lừa đảo, cần kiểm tra kỹ các thông tin từ các nguồn chính thức trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào. Bên cạnh đó, việc cài đặt và duy trì phần mềm bảo mật, như phần mềm chống virus, chống mã độc, cũng là một biện pháp quan trọng để ngăn chặn các cuộc tấn công từ bên ngoài.
Ngoài ra, người dùng cần nâng cao nhận thức về an ninh mạng, tuân thủ các quy định pháp luật liên quan và tham gia vào các khóa đào tạo, tập huấn về an ninh mạng. Điều này không chỉ giúp trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để đối phó với các mối đe dọa mà còn đóng góp vào việc xây dựng một môi trường mạng an toàn và lành mạnh. Đồng thời, việc sử dụng mật mã mạnh, thay đổi mật khẩu thường xuyên, và bảo vệ thông tin cá nhân trên mạng xã hội cũng là các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để giảm thiểu rủi ro bị xâm phạm.
Các chủ đề liên quan: An ninh mạng , Mã độc , Lừa đảo qua mạng
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
