Kinh tế
Chứng khoán là gì?
Trên thị trường tài chính, khái niệm “Chứng khoán là gì?” đề cập đến các loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng quyền. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các định nghĩa, tính chất và vai trò quan trọng của chứng khoán trong đầu tư và giao dịch tài chính.
Định nghĩa chứng khoán và các loại chứng khoán như cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, chứng quyền có bảo đảm
Chứng khoán là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính, đề cập đến các loại tài sản được giao dịch trên thị trường chứng khoán. Theo định nghĩa trong Luật Chứng khoán, chúng bao gồm cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, chứng quyền và chứng quyền có bảo đảm. Mỗi loại chứng khoán có đặc điểm riêng nhưng chung điểm là xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền tham gia vào doanh nghiệp hoặc tài sản tương ứng.
Cổ phiếu là loại chứng khoán phổ biến nhất, biểu thị quyền sở hữu cổ phần của nhà đầu tư trong doanh nghiệp phát hành. Cổ đông sở hữu cổ phiếu có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng của công ty, nhưng cũng có thể nhận được cổ tức nếu công ty có lãi.
Chứng chỉ quỹ là một hình thức đầu tư tập trung vốn từ nhiều nhà đầu tư để đầu tư vào các tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, hay hàng hóa. Đây là sự ủy thác vốn cho các chuyên gia quản lý quỹ với mục tiêu sinh lợi nhuận cho nhà đầu tư.
Chứng khoán phái sinh là loại hợp đồng tài chính, cho phép các bên tham gia giao dịch dự đoán giá của tài sản cơ sở vào thời điểm trong tương lai. Giá trị của chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào biến động của tài sản cơ sở như cổ phiếu, trái phiếu, hay hàng hoá.
Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ với người nắm giữ. Điều này đồng nghĩa rằng khi doanh nghiệp phá sản, trái chủ sở hữu trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước so với cổ đông.
Chứng quyền có bảo đảm là sản phẩm chứng khoán được phát hành và niêm yết để cho phép người nắm giữ mua hoặc bán các loại chứng khoán cơ sở (như cổ phiếu, ETF, chỉ số) vào một mức giá và thời điểm nhất định, hoặc hưởng khoản chênh lệch giá tại ngày đáo hạn.
Công dụng và quyền lợi của cổ phiếu trong đầu tư và quản lý doanh nghiệp
Cổ phiếu là một trong những loại chứng khoán phổ biến nhất trên thị trường chứng khoán, biểu thị sự sở hữu cổ phần của nhà đầu tư trong doanh nghiệp phát hành. Những ai nắm giữ cổ phiếu được gọi là cổ đông và có quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty, như dự họp đại hội cổ đông và biểu quyết về các vấn đề chiến lược như bổ nhiệm Hội đồng quản trị hay chấp thuận kế hoạch kinh doanh.
Việc đầu tư vào cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận từ hai nguồn chính. Thứ nhất là lợi tức từ việc cổ đông được chia cổ tức dựa trên lợi nhuận của công ty sau khi được phê duyệt tại đại hội cổ đông. Thứ hai là lợi nhuận từ việc bán cổ phiếu khi giá trị của chúng tăng lên so với giá mua ban đầu. Tuy nhiên, đầu tư vào cổ phiếu cũng có rủi ro, do giá cổ phiếu có thể giảm và không đảm bảo mức sinh lời như kỳ vọng.
Ngoài ra, cổ đông còn có quyền lợi khác như theo dõi và kiểm soát hoạt động của công ty thông qua các báo cáo tài chính và báo cáo quản trị công ty. Họ có thể đề cử ứng viên vào Hội đồng quản trị hoặc Ban kiểm soát để đảm bảo công ty hoạt động hiệu quả và minh bạch. Quyền lợi này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích và đầu tư của cổ đông trong doanh nghiệp.
Chứng chỉ quỹ: Ủy thác vốn và vai trò của các tổ chức quản lý quỹ đầu tư chứng khoán
Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán được hình thành từ việc tập hợp vốn từ nhiều nhà đầu tư để đầu tư vào các tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, hoặc hàng hóa. Quỹ đầu tư chứng khoán như quỹ ETF hoặc quỹ đầu tư chứng khoán mở đóng vai trò quản lý và ủy thác vốn từ nhà đầu tư để đầu tư vào các khoản đầu tư khác nhau, với mục tiêu sinh lợi nhuận và phân bổ rủi ro cho các nhà đầu tư.
Với chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư không cần phải tự mua bán và quản lý từng khoản đầu tư mà thay vào đó, họ chỉ cần mua và bán chứng chỉ quỹ trên thị trường chứng khoán tương tự như mua bán cổ phiếu. Điều này giúp tối ưu hóa việc quản lý đầu tư và giảm thiểu chi phí giao dịch cho nhà đầu tư.
Các tổ chức quản lý quỹ chuyên nghiệp sẽ lựa chọn các chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu của quỹ và các điều kiện thị trường. Họ thường có các chuyên gia phân tích và quản lý tài sản để đảm bảo rằng việc đầu tư của quỹ là hiệu quả và đem lại lợi ích cho các nhà đầu tư tham gia.
Từ đó, chứng chỉ quỹ không chỉ đơn giản là công cụ đầu tư mà còn là sự lựa chọn an toàn và tiện lợi cho nhà đầu tư muốn tham gia vào thị trường chứng khoán mà không cần phải có kiến thức chuyên sâu về đầu tư và quản lý tài sản.
Trái phiếu: Xác nhận nghĩa vụ nợ và ưu tiên trong việc thanh toán khi doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính
Trái phiếu là một loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp hoặc chính phủ đối với người nắm giữ, được phát hành thông qua các chương trình phát hành trái phiếu của công ty. Các trái phiếu này thường có mệnh giá cố định và thời hạn đáo hạn cụ thể, trong đó doanh nghiệp cam kết trả lại vốn cho các nhà đầu tư theo lịch trả lãi suất đã thỏa thuận.
Một trong những ưu điểm của việc đầu tư vào trái phiếu là tính ưu tiên trong việc thanh toán khi doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính. Khi doanh nghiệp phá sản hoặc giải thể, các nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu sẽ được ưu tiên thanh toán trước so với các cổ đông. Điều này làm cho việc đầu tư vào trái phiếu có tính an toàn hơn so với đầu tư vào cổ phiếu, mặc dù lợi nhuận thường ít hơn.
Tuy nhiên, việc đầu tư vào trái phiếu cũng có rủi ro riêng, như rủi ro về rủi ro thanh khoản, rủi ro tín dụng của doanh nghiệp phát hành trái phiếu và rủi ro lãi suất thị trường. Điều này đòi hỏi các nhà đầu tư phải cân nhắc kỹ lưỡng và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi quyết định đầu tư vào loại chứng khoán này.
Chứng khoán phái sinh: Hợp đồng tài chính đặt cược vào biến động giá của tài sản cơ sở trong tương lai
Chứng khoán phái sinh là loại chứng khoán được hình thành dưới dạng hợp đồng tài chính giữa hai bên để xác định quyền và nghĩa vụ về việc mua bán tài sản cơ sở vào một thời điểm trong tương lai với giá đã được xác định trước. Các loại chứng khoán phái sinh phổ biến bao gồm các hợp đồng tương lai và tùy chọn.
Hợp đồng tương lai là một loại hợp đồng mua bán tương lai với tài sản cơ sở như cổ phiếu, trái phiếu, hàng hoá hay chỉ số tài chính. Người mua và người bán cam kết mua bán tài sản cơ sở với giá và thời điểm xác định trong tương lai. Giá trị của hợp đồng tương lai dao động theo giá của tài sản cơ sở trong suốt thời gian từ khi hợp đồng được ký kết cho đến khi đáo hạn.
Tùy chọn là một loại hợp đồng cho phép nhà đầu tư mua quyền, nhưng không phải nghĩa vụ, để mua hoặc bán một số lượng nhất định của tài sản cơ sở vào một thời điểm trong tương lai với giá đã được xác định trước đó. Người mua tùy chọn phải trả một khoản phí cho người bán tùy chọn để sở hữu quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở.
Đầu tư vào chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư tận dụng các biến động giá của tài sản cơ sở để có lợi nhuận. Tuy nhiên, việc giao dịch chứng khoán phái sinh cũng mang lại rủi ro cao, bao gồm rủi ro về biến động giá của tài sản cơ sở và rủi ro tài chính. Do đó, nhà đầu tư cần có kiến thức chuyên sâu và chiến lược đầu tư phù hợp để giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận khi tham gia vào thị trường này.
Chứng quyền và chứng quyền có bảo đảm: Quyền mua/bán chứng khoán với điều kiện và lợi ích khác nhau
Chứng quyền là loại chứng khoán cho phép người sở hữu có quyền mua hoặc bán một số lượng nhất định của chứng khoán cơ sở tại một giá cố định và trong một khoảng thời gian nhất định. Người giữ chứng quyền không phải là cổ đông của công ty phát hành, nhưng họ có quyền lựa chọn mua hoặc bán cổ phiếu hoặc tài sản khác theo điều kiện đã được định sẵn.
Chứng quyền có bảo đảm là loại chứng quyền được công ty phát hành đảm bảo bởi tài sản khác, chẳng hạn như cổ phiếu hoặc tài sản tương đương, để đảm bảo việc thực hiện quyền mua hoặc bán của người sở hữu chứng quyền. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro cho người đầu tư vì nếu công ty phát hành chứng quyền không thực hiện được cam kết, họ có thể sử dụng tài sản đảm bảo để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư.
Việc đầu tư vào chứng quyền mang lại nhiều lợi ích khác nhau, như tính thanh khoản cao, khả năng đầu tư với vốn ít hơn so với mua trực tiếp cổ phiếu, và khả năng kiếm lợi nhuận từ sự biến động của giá cổ phiếu. Tuy nhiên, những chứng quyền có bảo đảm thường có giá trị cao hơn so với chứng quyền không có bảo đảm, nhưng lại mang lại mức độ rủi ro thấp hơn đối với nhà đầu tư.
Thị trường chứng khoán: Hoạt động niêm yết, giao dịch và quản lý dưới sự điều hành của các sở giao dịch chứng khoán
Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch và quản lý các loại chứng khoán. Các hoạt động này được thực hiện dưới sự điều hành của các sở giao dịch chứng khoán như Sở Giao dịch Chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HoSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).
Sở Giao dịch Chứng khoán là nơi công cộng cho phép các công ty niêm yết cổ phiếu và các chứng khoán khác để mua bán công khai. Các công ty niêm yết cung cấp thông tin chi tiết về doanh nghiệp của họ để hỗ trợ các nhà đầu tư quyết định đầu tư. Quản lý của thị trường chứng khoán bao gồm việc duy trì sự minh bạch, công khai thông tin và đảm bảo các hoạt động giao dịch diễn ra theo quy định.
Các nhà đầu tư có thể mua bán chứng khoán thông qua các công ty chứng khoán hoặc qua nền tảng giao dịch điện tử được kết nối với Sở Giao dịch Chứng khoán. Quy trình mua bán chứng khoán được thực hiện thông qua việc đặt lệnh giao dịch trên hệ thống của sở giao dịch và các lệnh này được xử lý một cách minh bạch và công khai.
Thị trường chứng khoán không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng trưởng kinh tế mà còn là nơi cung cấp vốn đầu tư cho các doanh nghiệp, đồng thời cũng là nơi thể hiện sự tăng trưởng của các công ty và quyền lợi của các nhà đầu tư.
Các chủ đề liên quan: Cổ phiếu , Chứng chỉ quỹ , Chứng khoán phái sinh , Trái phiếu , Chứng quyền , Thị trường chứng khoán
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
