Bài viết này khám phá những diễn biến xung quanh yêu cầu giải trình của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đối với Hungary về quyết định không bắt giữ Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu. Qua đó, chúng ta sẽ xem xét các nghĩa vụ quốc tế của Hungary theo Quy chế Rome, tác động chính trị đối với Liên minh châu Âu (EU), cũng như tương lai của nước này trong mối quan hệ với ICC và các quốc gia khác. Cuối cùng, bài viết sẽ đề xuất hướng đi để bảo đảm luật pháp quốc tế được thi hành công bằng và hiệu quả.
1. Những diễn biến xung quanh yêu cầu giải trình của ICC về Netanyahu
Vào tháng 4 năm 2025, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã khởi động quy trình yêu cầu Hungary giải trình về lý do không bắt giữ Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu, theo lệnh bắt của tòa án. Thủ tướng Netanyahu đã có chuyến thăm đáng chú ý đến Budapest, điều này đã khiến ICC yêu cầu Hungary giải thích vì sao ông không bị bắt. Đây là lần đầu tiên ICC xác định một quốc gia thành viên không thực hiện nghĩa vụ theo quy định của Quy chế Rome.
2. Hungary và những nghĩa vụ quốc tế theo Quy chế Rome
Với tư cách là một trong 125 quốc gia thành viên của ICC, Hungary có nghĩa vụ phải thực hiện những quyết định và lệnh triệu tập, bao gồm cả việc bắt giữ cá nhân bị cáo buộc vi phạm pháp luật quốc tế. Theo Quy chế Rome, Hungary đã cam kết tuân thủ các quy định này, tuy nhiên, điều này lại mâu thuẫn với quyết định của chính phủ nước này khi không thực hiện lệnh bắt đối với Netanyahu.
3. Tác động chính trị của quyết định không bắt Netanyahu đối với Hungary và EU
Quyết định không bắt Netanyahu có thể tác động lớn đến vị thế chính trị của Hungary trong Liên minh châu Âu (EU). Việc này có thể dẫn đến sự chỉ trích từ các quốc gia thành viên khác về sự thiếu tôn trọng đối với luật quốc tế. Hơn nữa, nó có thể khơi mào cho những cuộc tranh luận về vai trò của ICC trong chính trị châu Âu, đồng thời tạo ra những làn sóng phản đối từ các đối thủ chính trị của Viktor Orban.
4. Lý do và phản ứng từ chính phủ Hungary trong cuộc khủng hoảng này
Chính phủ Hungary đã công khai lý do không bắt Netanyahu là vì cho rằng ICC đã trở thành một tòa án thiên lệch, thể hiện rõ qua những quyết định liên quan đến Israel. Thủ tướng Viktor Orban tuyên bố rằng việc nước này rút khỏi ICC sẽ được thực hiện theo quy trình hợp pháp, nhấn mạnh rằng Quy chế Rome chưa bao giờ trở thành một phần của luật pháp quốc gia Hungary.
5. So sánh với những quốc gia khác đã rút khỏi ICC: Bài học từ Philippines và Burundi
Trước Hungary, Philippines và Burundi là hai quốc gia đã đưa ra quyết định rút khỏi ICC. Các bài học từ hai quốc gia này cho thấy nguy cơ về việc một quốc gia mất đi sự giám sát của cộng đồng quốc tế và các hậu quả pháp lý lâu dài. Quyết định rút khỏi ICC thường xuất phát từ những bất đồng về xử lý các tình huống nội địa, và điều này có thể khiến quốc gia trở nên cô lập hơn.
6. Triển vọng tương lai của Hungary trong quan hệ với ICC và Liên minh châu Âu
Tương lai của Hungary trong quan hệ với ICC và EU có thể trở nên phức tạp hơn sau quyết định này. Nếu Hungary thực sự tiếp tục thủ tục rút khỏi ICC, họ sẽ là một trong số ít quốc gia trong EU không tham gia vào các cam kết pháp lý quốc tế này. Điều này có thể làm suy yếu sự hợp tác và tạo ra những căng thẳng mới trong mối quan hệ với các nước khác trong bloc EU.
7. Kết luận: Cần làm gì để bảo đảm luật pháp quốc tế được thực thi công bằng?
Để bảo đảm luật pháp quốc tế được thực thi công bằng, các quốc gia thành viên ICC cần phải cam kết thực hiện các nghĩa vụ của mình một cách nghiêm túc. Nên có những cơ chế rõ ràng để xử lý những vi phạm như của Hungary nhằm đảm bảo rằng không có quốc gia nào được phép đứng ngoài luật pháp quốc tế. Việc bảo vệ nhân quyền và công lý cần phải được đặt lên hàng đầu trong quan hệ quốc tế.
