Thế giới
Lính gìn giữ hòa bình Nga rút hết khỏi Nagorno-Karabakh
Nga hoàn tất việc rút lực lượng gìn giữ hòa bình khỏi Nagorno-Karabakh
Nga đã hoàn tất việc rút toàn bộ lực lượng gìn giữ hòa bình khỏi Nagorno-Karabakh vào ngày 12/6. Bộ Quốc phòng Azerbaijan xác nhận rằng toàn bộ nhân lực, vũ khí và thiết bị của lực lượng Nga đã được rút khỏi khu vực này. Trước đó, vào đầu tháng 4, Nga đã thông báo bắt đầu quá trình rút quân theo lệnh ngừng bắn năm 2020, do Moskva làm trung gian giữa Azerbaijan và Armenia. Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đã thỏa thuận về việc này, đánh dấu sự chấm dứt sự hiện diện của quân đội Nga tại khu vực tranh chấp này.
Cuộc rút quân diễn ra trong bối cảnh tình hình căng thẳng tại Nagorno-Karabakh đã kéo dài nhiều năm, với nhiều lần xung đột giữa Azerbaijan và Armenia. Việc Nga rút quân được coi là một bước quan trọng trong nỗ lực của Azerbaijan nhằm củng cố quyền kiểm soát khu vực này, sau khi giành lại từ phe ly khai Armenia trong cuộc chiến năm 2020. Quá trình rút quân này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của Nagorno-Karabakh và quan hệ quốc tế trong khu vực.
Bối cảnh và nguyên nhân của việc rút quân của Nga khỏi Nagorno-Karabakh
Việc Nga rút quân khỏi Nagorno-Karabakh diễn ra trong bối cảnh phức tạp và căng thẳng kéo dài giữa Azerbaijan và Armenia. Khu vực Nagorno-Karabakh đã tách khỏi Azerbaijan từ khi lực lượng ly khai thân Armenia kiểm soát vùng này sau cuộc chiến đầu thập niên 1990. Sau nhiều năm đụng độ, cuộc chiến năm 2020 đã giúp Azerbaijan giành lại một phần Nagorno-Karabakh từ phe ly khai Armenia, nhưng tình hình vẫn không ổn định.
Một thỏa thuận ngừng bắn ba bên đã được ký kết vào tháng 11/2020 giữa Azerbaijan, Armenia và Nga, chấm dứt 6 tuần giao tranh ác liệt khiến hàng nghìn người thiệt mạng. Theo thỏa thuận này, Nga đã điều động 2.000 lính gìn giữ hòa bình tới Nagorno-Karabakh để giám sát lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, căng thẳng vẫn tiếp tục bùng phát, điển hình là cuộc tấn công bất ngờ của Azerbaijan vào ngày 19/9/2023, dẫn đến sự đầu hàng của phe ly khai chỉ một ngày sau đó.
Nguyên nhân chính của việc rút quân Nga là do sự thay đổi trong quan hệ địa chính trị và chiến lược của Nga tại khu vực này. Dù từng là đồng minh truyền thống, mối quan hệ giữa Nga và Armenia đã rạn nứt do Moskva duy trì quan hệ nồng ấm với Azerbaijan. Armenia cáo buộc Nga không bảo vệ họ trước mối đe dọa an ninh từ Azerbaijan, dẫn đến việc Armenia tìm kiếm các liên minh an ninh mới với phương Tây. Sự rút quân của Nga có thể được coi là một phản ứng trước những thay đổi này, nhằm tái định hình vị thế và chiến lược của Nga trong khu vực Nam Caucasus.
Cuộc chiến và xung đột giữa Azerbaijan và Armenia tại Nagorno-Karabakh
Cuộc chiến và xung đột giữa Azerbaijan và Armenia tại Nagorno-Karabakh là một trong những cuộc xung đột kéo dài và phức tạp nhất trong khu vực Nam Caucasus. Bắt đầu từ đầu thập niên 1990, lực lượng ly khai thân Armenia đã kiểm soát vùng Nagorno-Karabakh, dẫn đến sự tách biệt khu vực này khỏi Azerbaijan. Trong suốt nhiều năm, xung đột giữa hai quốc gia tiếp tục bùng phát, với đỉnh điểm là cuộc chiến vào năm 2020.
Cuộc chiến năm 2020 đã thay đổi cục diện khi Azerbaijan tiến hành các cuộc tấn công mạnh mẽ và giành lại một phần lớn Nagorno-Karabakh từ tay phe ly khai Armenia. Cuộc chiến kéo dài 6 tuần đã gây ra thiệt hại nặng nề về người và của cho cả hai bên. Thỏa thuận ngừng bắn ba bên được ký kết vào tháng 11/2020, với sự trung gian của Nga, đã chấm dứt giao tranh, nhưng không thể giải quyết triệt để xung đột.
Sự hiện diện của lực lượng gìn giữ hòa bình Nga sau thỏa thuận ngừng bắn nhằm giám sát tình hình và duy trì hòa bình. Tuy nhiên, vào ngày 19/9/2023, Azerbaijan bất ngờ tiến hành chiến dịch tấn công vào phe ly khai tại Nagorno-Karabakh, bất chấp sự hiện diện của lực lượng Nga. Cuộc tấn công này đã khiến phe ly khai đầu hàng chỉ một ngày sau đó, buông vũ khí và giải tán lực lượng. Hành động này của Azerbaijan đã làm gia tăng căng thẳng và rạn nứt mối quan hệ giữa Nga và Armenia, đồng thời thúc đẩy Armenia tìm kiếm các liên minh an ninh mới với phương Tây để đối phó với mối đe dọa từ Azerbaijan.
Trong bối cảnh xung đột kéo dài, hai quốc gia đã trải qua nhiều thăng trầm và biến động. Những nỗ lực hòa bình, dù có nhưng vẫn chưa đủ để giải quyết tận gốc rễ các mâu thuẫn lịch sử và tranh chấp lãnh thổ sâu sắc giữa Azerbaijan và Armenia tại Nagorno-Karabakh.
Sự chấp nhận thỏa thuận ba bên giữa Armenia Azerbaijan và Nga vào năm 2020
Vào tháng 11/2020, sau sáu tuần giao tranh ác liệt tại Nagorno-Karabakh, Armenia, Azerbaijan và Nga đã chấp nhận ký kết một thỏa thuận ba bên để chấm dứt xung đột. Thỏa thuận này được ký dưới sự trung gian của Nga, nhằm ngăn chặn thêm những tổn thất về người và của sau một cuộc chiến tàn khốc khiến hàng nghìn người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.
Theo thỏa thuận, Armenia đồng ý trao trả một số khu vực mà họ đã chiếm giữ trong cuộc xung đột, bao gồm các vùng lãnh thổ xung quanh Nagorno-Karabakh. Đổi lại, Azerbaijan cam kết ngừng tiến công và duy trì hòa bình trong khu vực. Nga, với vai trò là người trung gian, đã điều động 2.000 lính gìn giữ hòa bình đến giám sát và đảm bảo việc thực thi lệnh ngừng bắn. Lực lượng này được triển khai tại các điểm chiến lược để ngăn chặn xung đột tiếp tục bùng phát và bảo vệ thường dân.
Thỏa thuận ngừng bắn không chỉ là một bước quan trọng để chấm dứt xung đột vũ trang mà còn mở ra một chương mới trong quan hệ giữa ba quốc gia. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc đảm bảo rằng các điều khoản của thỏa thuận được thực hiện một cách đầy đủ và hiệu quả. Dù thỏa thuận đã giúp tạm thời ngừng bắn, nhưng căng thẳng vẫn âm ỉ tồn tại, đặc biệt khi Azerbaijan tiến hành chiến dịch tấn công vào năm 2023 bất chấp sự hiện diện của lính gìn giữ hòa bình Nga.
Sự chấp nhận thỏa thuận ba bên này đã cho thấy sự phức tạp và đa chiều của mối quan hệ giữa Armenia, Azerbaijan và Nga. Nó cũng là minh chứng cho sự can thiệp và vai trò quan trọng của Nga trong khu vực, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp ngoại giao trong việc giải quyết các xung đột kéo dài.
Tác động của cuộc rút quân Nga đến quan hệ đồng minh giữa Nga và Armenia
Cuộc rút quân của Nga khỏi Nagorno-Karabakh đã có tác động sâu rộng đến quan hệ đồng minh giữa Nga và Armenia, vốn đã tồn tại từ lâu. Trước đây, Nga được xem là một đối tác chiến lược và đồng minh quan trọng của Armenia trong khu vực. Sự hiện diện của lính gìn giữ hòa bình Nga sau thỏa thuận ngừng bắn năm 2020 được kỳ vọng sẽ đảm bảo an ninh và ổn định cho Armenia, đặc biệt là trong bối cảnh xung đột liên tục với Azerbaijan.
Tuy nhiên, cuộc tấn công bất ngờ của Azerbaijan vào ngày 19/9/2023, mặc dù có sự hiện diện của lực lượng Nga, đã khiến Armenia cảm thấy bị phản bội và thiếu sự bảo vệ từ đồng minh truyền thống của mình. Armenia cáo buộc Nga không thực hiện đúng cam kết bảo vệ và giám sát lệnh ngừng bắn, dẫn đến việc phe ly khai Armenia tại Nagorno-Karabakh buộc phải đầu hàng và giải tán lực lượng. Sự kiện này đã làm gia tăng sự nghi ngờ và bất mãn của Armenia đối với Nga, tạo ra một rạn nứt lớn trong mối quan hệ đồng minh.
Hơn nữa, sự duy trì mối quan hệ nồng ấm giữa Nga và Azerbaijan cũng khiến Armenia cảm thấy bị cô lập và bị tổn thương. Armenia cho rằng Nga đã không công bằng trong việc xử lý xung đột và thiên vị Azerbaijan, làm suy yếu niềm tin và sự hợp tác giữa hai quốc gia đồng minh. Trước tình hình này, Armenia đã phải tìm kiếm các liên minh an ninh mới để đảm bảo an ninh quốc gia, đặc biệt là tăng cường quan hệ với phương Tây. Ngoại trưởng Armenia Ararat Mirzoyan đã có cuộc gặp với Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ James O’Brien vào ngày 11/6 để nâng cấp tình trạng đối thoại song phương lên Ủy ban Đối tác Chiến lược.
Nỗ lực của Armenia trong việc thiết lập các liên minh an ninh mới với phương Tây
Trước tình hình căng thẳng và sự mất mát Nagorno-Karabakh, Armenia đã đẩy mạnh nỗ lực thiết lập các liên minh an ninh mới với phương Tây. Điều này bắt nguồn từ cảm giác bị Nga bỏ rơi và sự cần thiết phải tìm kiếm các đối tác mới để đảm bảo an ninh quốc gia trước mối đe dọa từ Azerbaijan. Việc Nga duy trì quan hệ nồng ấm với Azerbaijan càng làm gia tăng quyết tâm của Armenia trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ phương Tây.
Vào ngày 11/6, Ngoại trưởng Armenia Ararat Mirzoyan và Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách châu Âu và Á – Âu James O’Brien đã ra tuyên bố chung, thông báo về việc Yerevan và Washington đồng ý “nâng cấp tình trạng đối thoại song phương lên Ủy ban Đối tác Chiến lược”. Đây là một bước đi quan trọng, cho thấy sự cam kết của Armenia trong việc tăng cường quan hệ với Mỹ, một đối tác quan trọng ở phương Tây. Thông qua động thái này, Armenia hy vọng sẽ nhận được sự hỗ trợ về an ninh, quân sự cũng như kinh tế từ Mỹ, nhằm củng cố khả năng phòng thủ và đối phó với các mối đe dọa từ Azerbaijan.
Ngoài ra, Armenia cũng tìm cách mở rộng quan hệ với các nước châu Âu khác, nhằm xây dựng một mạng lưới liên minh an ninh vững chắc. Các nỗ lực này bao gồm việc tham gia vào các diễn đàn an ninh quốc tế, tăng cường hợp tác quân sự và kỹ thuật với các nước thành viên NATO, và tìm kiếm các hiệp định song phương về an ninh và quốc phòng. Armenia hy vọng rằng, bằng cách thiết lập các liên minh này, họ có thể tạo ra một lá chắn an ninh hiệu quả trước sự đe dọa ngày càng tăng từ Azerbaijan.
Nỗ lực của Armenia trong việc thiết lập các liên minh an ninh mới với phương Tây phản ánh sự thay đổi chiến lược trong chính sách đối ngoại của nước này. Thay vì chỉ dựa vào Nga như trước đây, Armenia đang tìm cách đa dạng hóa các mối quan hệ quốc tế của mình, nhằm tạo ra một mạng lưới bảo vệ toàn diện và đảm bảo sự ổn định trong khu vực.
Hành động trả lại làng dọc biên giới của Armenia cho Azerbaijan và phản ứng của người dân
Tháng trước, Armenia đã thực hiện một bước đi quan trọng trong việc bình thường hóa quan hệ với Azerbaijan bằng cách trả lại bốn ngôi làng dọc biên giới mà họ đã chiếm giữ từ những năm 1990. Động thái này được Thủ tướng Nikol Pashinyan mô tả như một phần của nỗ lực đảm bảo thỏa thuận hòa bình cuối cùng với Azerbaijan. Đây là một bước tiến mới trong việc giải quyết những mâu thuẫn lâu dài giữa hai quốc gia, nhằm tạo điều kiện cho một tương lai hòa bình và ổn định hơn.
Tuy nhiên, hành động trả lại các ngôi làng này đã gặp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ một bộ phận người dân Armenia. Nhiều người đã bày tỏ sự bất bình và lo ngại rằng quyết định này có thể làm tổn hại đến an ninh quốc gia và cô lập họ khỏi phần còn lại của đất nước. Các cuộc biểu tình đã nổ ra, với những người biểu tình cáo buộc Thủ tướng Pashinyan đơn phương nhượng lãnh thổ cho Azerbaijan mà không đạt được bất kỳ sự đảm bảo nào về an ninh hoặc lợi ích cho Armenia. Họ cho rằng động thái này có thể dẫn đến việc Armenia phải đối mặt với những rủi ro lớn hơn trong tương lai, nếu không có sự bảo vệ đầy đủ từ cộng đồng quốc tế.
Phản ứng của người dân cũng phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong xã hội Armenia về cách thức giải quyết xung đột với Azerbaijan. Trong khi một số người ủng hộ việc tìm kiếm giải pháp hòa bình và hợp tác với Azerbaijan, nhiều người khác lại lo ngại về những hệ quả tiêu cực có thể xảy ra từ những nhượng bộ này. Sự lo lắng này càng được gia tăng bởi những ký ức đau thương từ các cuộc xung đột trước đây và cảm giác bị bỏ rơi trong bối cảnh quốc tế thay đổi.
Các chủ đề liên quan: Nga , Armenia , Baku , Azerbaijan , Nagorno-Karabakh
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
