Thời sự
Loạt vướng mắc đối diện Metro số 1 trước thời hạn về đích
Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) đã hoàn thành hơn 98% nhưng hiện đang đối diện nhiều vướng mắc lớn. Tranh chấp, yêu cầu chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng từ nhà thầu Hitachi, và sự chậm trễ trong đào tạo nhân sự đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ của dự án, đe dọa mục tiêu khai thác thương mại vào cuối năm nay.
Hoàn thành 98% nhưng Metro số 1 gặp nhiều vướng mắc lớn do tranh chấp và yêu cầu chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng
Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) đã đạt mức hoàn thành hơn 98%, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc xây dựng hệ thống đường sắt đô thị đầu tiên của TP HCM. Tuy nhiên, dự án này đang đối diện với nhiều vướng mắc lớn, chủ yếu xuất phát từ các tranh chấp với nhà thầu và yêu cầu chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng. Trong số này, đáng chú ý nhất là tranh chấp với Công ty Hitachi (Nhật Bản), nhà thầu chính của gói thầu số 3, bao gồm mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe, đường ray và bảo dưỡng. Do quá trình triển khai kéo dài, Hitachi đã yêu cầu tính thêm chi phí cho việc gia hạn, đưa tổng số tiền phát sinh lên khoảng 23,721 tỷ yen (gần 4.000 tỷ đồng).
Ngoài tranh chấp với Hitachi, dự án còn gặp phải hai vụ kiện khác giữa chủ đầu tư và liên danh Sumitomo – Cienco 6 (SCC) tổng thầu gói thầu số 2, cũng như khoảng 300 khiếu nại từ các nhà thầu khác. Những tranh chấp này vượt quá thẩm quyền giải quyết của chủ đầu tư, tạo ra những thách thức lớn cho tiến độ hoàn thành dự án. Trong khi đó, các yêu cầu và điều kiện từ Hitachi, theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR), chưa đủ pháp lý để giải quyết và chi phí phát sinh do nhà thầu tính toán cũng không phản ánh đúng mức độ chậm trễ mà họ đã gây ra.
Để giải quyết những vướng mắc này, MAUR đang phối hợp với Hitachi để thành lập Ban xử lý tranh chấp (DAB) nhằm thúc đẩy tiến độ gói thầu số 3 và các công tác đào tạo, chuẩn bị khai thác thử toàn tuyến. Điều này cho thấy sự nỗ lực của chủ đầu tư trong việc đối mặt và giải quyết những khó khăn hiện tại, nhằm đảm bảo dự án Metro số 1 có thể hoàn thành và đưa vào khai thác thương mại theo kế hoạch.
Hai vụ kiện giữa chủ đầu tư và liên danh Sumitomo – Cienco 6 cùng 300 khiếu nại từ các nhà thầu khác làm khó khăn lớn cho dự án
Dự án Metro số 1 không chỉ đối mặt với tranh chấp và yêu cầu chi phí phát sinh từ Hitachi mà còn gặp phải hai vụ kiện khác giữa chủ đầu tư và liên danh Sumitomo – Cienco 6 (SCC), tổng thầu gói thầu số 2. Những vụ kiện này liên quan đến việc chậm trễ và các bất đồng trong quá trình thi công, làm phức tạp thêm tình hình quản lý và tiến độ của dự án. Ngoài ra, còn có khoảng 300 khiếu nại từ các nhà thầu khác, góp phần làm tăng thêm sự phức tạp và khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến tiến độ và chất lượng công trình.
Việc giải quyết các tranh chấp này được xem là một thách thức lớn, vượt quá thẩm quyền của chủ đầu tư. MAUR đã phải nỗ lực rất nhiều trong việc điều phối và đàm phán với các bên liên quan để tìm kiếm giải pháp hòa giải và đảm bảo tiến độ hoàn thành dự án. Các khiếu nại từ các nhà thầu khác không chỉ liên quan đến chi phí phát sinh mà còn liên quan đến các vấn đề kỹ thuật và hợp đồng, làm gia tăng thêm áp lực và khó khăn cho quá trình triển khai dự án. Điều này đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ năng giải quyết vấn đề cao từ phía chủ đầu tư và các bên liên quan, nhằm đảm bảo rằng các tranh chấp và khiếu nại này được xử lý một cách công bằng và hiệu quả, góp phần đưa dự án Metro số 1 về đích đúng hạn.
Chậm trễ trong đào tạo nhân sự vận hành Metro số 1 với hơn 700 người cần thiết gây ảnh hưởng tiến độ
Một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo sự vận hành suôn sẻ của tuyến Metro số 1 là việc đào tạo đội ngũ nhân sự. Theo kế hoạch, bộ máy nhân sự vận hành Metro số 1 cần hơn 700 người, trong đó có gần 400 nhân sự thuộc các bộ phận lái tàu, nhân viên nhà ga và kỹ thuật viên điều độ. Tuy nhiên, quá trình đào tạo này đã gặp phải nhiều chậm trễ do sự thiếu thống nhất giữa các nhà thầu và đơn vị tư vấn chung trong cách thức bàn giao thiết bị và đoàn tàu để học viên có thể tham gia thực hành.
Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR), sau khi hoàn thành phần đào tạo lý thuyết và mô phỏng, các học viên cần phải tiến hành giai đoạn thực hành trên các đoàn tàu và thiết bị thực tế của dự án. Tuy nhiên, do sự chậm trễ trong việc bàn giao các thiết bị này, quá trình đào tạo thực hành đã không diễn ra theo kế hoạch. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến tiến độ đào tạo mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ kế hoạch vận hành thử (Trial-Run) của dự án. Ban đầu, quá trình đào tạo dự kiến kết thúc vào cuối tháng 6, nhưng do những vấn đề trên, thời gian đào tạo và vận hành thử phải lùi thêm hai tháng.
Nguyên nhân chính dẫn đến sự chậm trễ này là do việc sử dụng chung và sớm các hạ tầng và thiết bị của các gói thầu xây dựng và thiết bị chưa được thống nhất hoàn toàn. MAUR đã đề xuất rằng đơn vị nào sử dụng sớm hạ tầng và thiết bị sẽ chịu chi phí bảo dưỡng và đền bù thiệt hại nếu xảy ra. Tuy nhiên, sự thông hiểu và phối hợp giữa các bên vẫn chưa đạt được mức cần thiết để thúc đẩy tiến độ chung của dự án. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và trách nhiệm từ tất cả các bên liên quan để đảm bảo rằng việc đào tạo nhân sự vận hành Metro số 1 được hoàn thành đúng hạn, góp phần đưa dự án vào khai thác thương mại theo kế hoạch.
Sự mâu thuẫn và chậm phối hợp giữa các nhà thầu gây khó khăn cho việc chuẩn bị nghiệm thu và đánh giá an toàn hệ thống
Sự mâu thuẫn và chậm phối hợp giữa các nhà thầu đã gây ra nhiều khó khăn cho việc chuẩn bị nghiệm thu và đánh giá an toàn hệ thống của dự án Metro số 1. Một số hạng mục thuộc gói thầu số 3, như chiếu sáng và biển hiệu trong nhà ga, cần được hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu nghiệm thu. Tuy nhiên, các nhà thầu thi công xây lắp đã gặp phải khó khăn trong việc phối hợp với Hitachi để hoàn thiện những hạng mục nhỏ này. Sự thiếu đồng bộ trong phối hợp giữa các nhà thầu đã làm chậm trễ tiến độ, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống.
Việc chuẩn bị nghiệm thu không chỉ phụ thuộc vào một nhà thầu mà đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bên liên quan. Tuy nhiên, sự mâu thuẫn và chậm phối hợp đã tạo ra những trở ngại đáng kể. Các nhà thầu cần phải hoàn thành các phần việc của mình đúng thời hạn và phải phối hợp tốt với nhau để đảm bảo rằng toàn bộ hệ thống có thể được đánh giá và nghiệm thu một cách suôn sẻ. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh dự án Metro số 1 đang đối mặt với nhiều áp lực về thời gian và tiến độ.
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR) đã phải nỗ lực rất nhiều để giải quyết những mâu thuẫn này, đồng thời thúc đẩy sự phối hợp giữa các nhà thầu. Theo MAUR, việc áp dụng mẫu hợp đồng quốc tế FIDIC cho dự án này đồng nghĩa với việc nhà thầu có quyền đòi hỏi chi phí nếu quá trình thi công có khác biệt so với thông tin khảo sát ban đầu hoặc có thay đổi gây bất lợi cho họ. Tuy nhiên, hầu hết các khiếu nại này đã bị tư vấn NJPT bác bỏ vì không đủ cơ sở pháp lý. Dù vậy, các nhà thầu vẫn có thể đề nghị lập Ban xử lý tranh chấp hoặc đưa ra trọng tài thương mại để xem xét, làm tăng thêm sự phức tạp trong việc quản lý và phối hợp.
Trong bối cảnh này, MAUR tiếp tục làm việc chặt chẽ với các nhà thầu để thúc đẩy tiến độ và giải quyết các vướng mắc, nhằm đảm bảo rằng dự án Metro số 1 có thể hoàn thành đúng kế hoạch và đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn cần thiết.
Các khiếu nại phổ biến trong dự án Metro số 1 theo mẫu hợp đồng quốc tế FIDIC gây nhiều thách thức
Trong quá trình triển khai dự án Metro số 1, các khiếu nại phổ biến theo mẫu hợp đồng quốc tế FIDIC đã gây ra nhiều thách thức lớn cho chủ đầu tư. Theo hợp đồng FIDIC, nhà thầu có quyền đòi hỏi chi phí phát sinh nếu quá trình thi công gặp phải những khác biệt so với thông tin khảo sát ban đầu hoặc có những thay đổi bất lợi cho họ. Điều này dẫn đến việc nhà thầu Hitachi yêu cầu chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng do gia hạn thời gian thi công, gây áp lực tài chính lớn lên dự án.
Các khiếu nại không chỉ giới hạn ở gói thầu của Hitachi mà còn xuất hiện ở tất cả các gói thầu khác trong suốt quá trình triển khai dự án. Điều này khiến cho việc quản lý và giải quyết các vấn đề phát sinh trở nên phức tạp hơn. Tư vấn NJPT, trong vai trò đại diện chủ đầu tư, đã xem xét các khiếu nại này nhưng phần lớn đều bị bác bỏ vì không đủ cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, những nhà thầu không đồng ý với quyết định của tư vấn NJPT vẫn có thể đề nghị lập Ban xử lý tranh chấp hoặc đưa ra trọng tài thương mại để xem xét, làm tăng thêm sự phức tạp và kéo dài thời gian giải quyết.
Việc áp dụng hợp đồng FIDIC cho dự án Metro số 1 mang lại nhiều lợi ích trong việc minh bạch hóa quá trình quản lý và thi công, nhưng đồng thời cũng tạo ra những thách thức lớn do tính chất phức tạp và sự khác biệt trong việc hiểu và áp dụng các điều khoản hợp đồng. Chủ đầu tư và các bên liên quan đã phải nỗ lực rất nhiều để điều chỉnh và giải quyết các khiếu nại một cách công bằng và hợp lý. Điều này không chỉ đòi hỏi sự kiên nhẫn mà còn cần đến sự hợp tác và hiểu biết sâu rộng về các điều khoản hợp đồng quốc tế.
Trong bối cảnh này, MAUR khẳng định rằng mọi khiếu nại và chi phí phát sinh hợp lý đều đã được giải quyết và thanh toán cho nhà thầu. Việc xử lý các khiếu nại này diễn ra song song với quá trình triển khai dự án, đảm bảo rằng công tác thi công tuyến metro vẫn đang được thực hiện theo tiến độ đã thống nhất với các nhà thầu và tư vấn của Nhật Bản. Điều này thể hiện sự cam kết và nỗ lực không ngừng của các bên liên quan nhằm đưa dự án Metro số 1 hoàn thành đúng kế hoạch và đạt các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn và chất lượng.
Cam kết của Chính phủ Nhật Bản và nhà tài trợ JICA về hoàn thành dự án Metro số 1 trong năm 2024
Chính phủ Nhật Bản và nhà tài trợ JICA đã đưa ra cam kết mạnh mẽ về việc hoàn thành dự án Metro số 1 trong năm 2024. Trong công hàm gửi Chủ tịch UBND TP HCM vào ngày 2/5, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam đã khẳng định sự ủng hộ của Chính phủ Nhật Bản và JICA đối với dự án này. Theo đó, họ cam kết sẽ hoàn thành thi công tuyến Metro số 1 trong năm 2024, bất chấp những khó khăn và thách thức hiện tại.
Theo kế hoạch đã được thống nhất, nhà thầu sẽ hoàn tất thử nghiệm liên động (ITC) cho dự án vào cuối tháng 7. Sau đó, quá trình đào tạo nhân sự sẽ diễn ra vào tháng 8 và tháng 9, chuyển sang giai đoạn khai thác thử (Trial-Run) trong hai tháng tiếp theo. Đến tháng 12, dự án sẽ được bàn giao cho phía Việt Nam để tiến hành nghiệm thu, thẩm định và cấp chứng nhận an toàn hệ thống. Cam kết này của Chính phủ Nhật Bản và JICA không chỉ thể hiện sự hỗ trợ về mặt tài chính và kỹ thuật mà còn là sự đảm bảo về tiến độ và chất lượng của dự án.
Để thực hiện cam kết này, MAUR đã chủ động trao đổi và làm việc chặt chẽ với các nhà thầu, đặc biệt là Hitachi, để tiếp nhận sớm một phần thiết bị và đoàn tàu phục vụ cho quá trình đào tạo thực tế. Ngày 7/6, các kỹ thuật viên lái tàu của Metro số 1 đã bắt đầu tiếp cận và thực hành trên thiết bị mô phỏng buồng lái đoàn tàu tại khu vực depot Long Bình. Đây là bước quan trọng trong quá trình đào tạo trước khi chuyển sang thực hành trực tiếp trên các đoàn tàu thực tế thuộc dự án.
Sự cam kết của Chính phủ Nhật Bản và JICA đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ và chất lượng của dự án Metro số 1. Điều này không chỉ giúp giải quyết những vướng mắc hiện tại mà còn tạo niềm tin và động lực cho các bên liên quan trong quá trình triển khai và hoàn thiện dự án. Với sự hỗ trợ và cam kết mạnh mẽ này, dự án Metro số 1 hứa hẹn sẽ sớm hoàn thành và đưa vào khai thác, góp phần cải thiện hệ thống giao thông công cộng của TP HCM và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Kế hoạch thử nghiệm liên động và đào tạo nhân sự trước giai đoạn khai thác thử của Metro số 1
Kế hoạch thử nghiệm liên động và đào tạo nhân sự là hai yếu tố then chốt để chuẩn bị cho giai đoạn khai thác thử của tuyến Metro số 1. Theo kế hoạch đã đề ra, nhà thầu sẽ hoàn tất thử nghiệm liên động (ITC) cho dự án vào cuối tháng 7. Đây là bước quan trọng để kiểm tra tính đồng bộ và hoạt động của toàn bộ hệ thống metro, bao gồm các thiết bị cơ điện, đầu máy toa xe và đường ray. Quá trình này nhằm đảm bảo rằng tất cả các thành phần của hệ thống hoạt động một cách nhịp nhàng và hiệu quả trước khi chuyển sang giai đoạn vận hành chính thức.
Sau khi hoàn thành thử nghiệm liên động, dự án sẽ chuyển sang giai đoạn đào tạo nhân sự trong tháng 8 và tháng 9. Giai đoạn này bao gồm việc đào tạo các kỹ năng thực hành cho đội ngũ nhân sự vận hành metro, bao gồm lái tàu, nhân viên nhà ga và kỹ thuật viên điều độ. Quá trình đào tạo này không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn bao gồm các buổi thực hành trên các thiết bị mô phỏng và các đoàn tàu thực tế. Đây là bước quan trọng để đảm bảo rằng đội ngũ nhân sự có thể vận hành hệ thống một cách an toàn và hiệu quả khi tuyến metro chính thức đi vào hoạt động.
Giai đoạn khai thác thử (Trial-Run) sẽ diễn ra trong hai tháng tiếp theo, từ tháng 10 đến tháng 11. Trong thời gian này, hệ thống metro sẽ được vận hành thử nghiệm để kiểm tra toàn bộ các quy trình và đảm bảo rằng mọi thứ hoạt động theo đúng kế hoạch. Đây là bước cuối cùng trước khi dự án được bàn giao cho phía Việt Nam để tiến hành nghiệm thu, thẩm định và cấp chứng nhận an toàn hệ thống vào tháng 12.
Quá trình thử nghiệm liên động và đào tạo nhân sự được lên kế hoạch kỹ lưỡng và chi tiết, nhằm đảm bảo rằng tuyến Metro số 1 có thể đi vào khai thác thương mại một cách suôn sẻ và an toàn. MAUR đã và đang làm việc chặt chẽ với các nhà thầu và tư vấn NJPT để đảm bảo rằng mọi khía cạnh của kế hoạch này được thực hiện đúng tiến độ. Sự phối hợp và cam kết từ tất cả các bên liên quan đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thành dự án và mang lại lợi ích thiết thực cho hệ thống giao thông công cộng của TP HCM.
Các chủ đề liên quan: Metro số 1 , metro bến thành – suối tiên , Metro ở TP HCM
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
