Bài viết này khám phá hành trình khôi phục và gìn giữ nghệ thuật mộc truyền thống của ông Shi Shanzhang, một nghệ nhân tài ba tại làng cổ Gaobei, tỉnh Quảng Tây. Từ kỹ thuật ghép mộng – chốt độc đáo đến kiến trúc nhà gỗ đặc trưng của dân tộc Người Đồng, ông không chỉ góp phần bảo tồn di sản văn hóa mà còn truyền cảm hứng cho những thế hệ trẻ. Hãy cùng tìm hiểu về những khó khăn, thành tựu và tương lai của nghề mộc qua những câu chuyện sống động từ cuộc đời và công việc của ông.
I. Ông Shi Shanzhang và Hành Trình Khôi Phục Làng Cổ Gaobei
Ông Shi Shanzhang, một nghệ nhân mộc đại tài ở làng cổ Gaobei, huyện Tam Giang, thành phố Liễu Châu, tỉnh Quảng Tây, đã dành cả cuộc đời để khôi phục và gìn giữ nghề mộc truyền thống độc đáo của dân tộc Người Đồng. Hành trình của ông bắt đầu sau một trận hỏa hoạn tàn khốc năm 1974, đã phá hủy hơn 300 ngôi nhà gỗ ở làng Gaobei. Từ đó, ông trở thành người thợ mộc cuối cùng còn lại, là người duy nhất biết kỹ thuật ghép mộng – chốt, phương pháp xây dựng không cần đến một chiếc đinh nào.
II. Kỹ Thuật Ghép Mộng – Chốt: Nghệ Thuật Dựng Nhà Không Cần Đinh
Kỹ thuật ghép mộng – chốt là nghệ thuật mộc truyền thống đã tồn tại hàng ngàn năm tại Trung Quốc. Ông Shi sử dụng phương pháp này để nối các thanh gỗ một cách chắc chắn mà không cần bất kỳ loại đinh hay keo nào. Mỗi công trình mang dấu ấn riêng của ông, không chỉ thể hiện tài năng mà còn lưu giữ tinh thần văn hóa truyền thống. Việc không sử dụng đinh giúp cho ngôi nhà có khả năng chịu được thiên tai tốt hơn, nhờ đó mà nhiều ngôi nhà do ông dựng vẫn vững chãi theo thời gian.
III. Tinh Hoa Nghề Mộc Trong Xây Dựng Ngôi Nhà Truyền Thống Trung Hoa
Trong xây dựng ngôi nhà truyền thống, nghề mộc Xô chủ yếu được sử dụng với chất liệu gỗ tự nhiên. Những ngôi nhà này không chỉ đơn thuần là nơi ở mà còn là biểu tượng văn hóa. Mỗi ngôi nhà đều có diện tích và thiết kế kiến trúc phù hợp với nhu cầu của gia đình và tuân thủ các nguyên tắc phong thủy. Các chi tiết trong thiết kế đều thể hiện sự tinh xảo, từ cấu trúc nhà ba tầng cho đến nội thất bên trong.
IV. Vượt Qua Thiên Tai: Những Ngôi Nhà Đứng Vững Thời Gian
Với sự khéo léo và hiểu biết sâu sắc về chất liệu gỗ, những ngôi nhà do ông Shi Shi Shanzhang xây dựng đã chịu đựng được nhiều thiên tai khắc nghiệt. Qua nhiều năm, ông đã chứng minh rằng nhà gỗ, đặc biệt là ngôi nhà của người Đồng, có khả năng chống chịu tốt hơn nhiều so với những ngôi nhà xây bằng vật liệu hiện đại. Vụ hỏa hoạn năm 1974 chính là động lực để ông nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm xây dựng lại di sản văn hóa này.
V. Gia Đình Và Ý Nghĩa Của Nhà Gỗ Trong Đời Sống Cộng Đồng
Nhà gỗ không chỉ là nơi trú ngụ mà còn mang ý nghĩa gắn kết gia đình, cộng đồng. Ngôi nhà gỗ truyền thống của người Đồng thường được xây dựng theo dạng hai phỏng hoặc ba tầng với không gian mở, thuận tiện cho việc sinh hoạt chung. Sự ấm cúng trong các bữa ăn gia đình hay các hoạt động cộng đồng được thể hiện rõ nét hơn khi sống trong một ngôi nhà gỗ.
VI. Diện Mạo Ngôi Nhà Truyền Thống Của Người Đồng: Kiến Trúc Và Thiết Kế
Ngôi nhà truyền thống của người Đồng thường có kiểu dáng đơn giản nhưng lại rất tinh tế, phù hợp với tôn nghiêm của văn hóa. Các ngôi nhà ba tầng thường được thiết kế với mái ngói đỏ, tạo ra vẻ đẹp nổi bật giữa đất trời. Không gian bên trong được phân chia rõ ràng, bao gồm phòng khách, phòng ngủ, và khu bếp, gắn kết với nhau một cách hài hòa.
VII. Đào Tạo Nghề Mộc: Hướng Dẫn Từ Ông Tổ Nghề Mộc Lỗ Ban
Ông Lỗ Ban, được coi là ông tổ nghề mộc trong văn hóa Trung Hoa, đã để lại những kiến thức quý giá cho thế hệ sau. Ông Shi Shanzhang không chỉ dựng nhà mà còn xem việc truyền nghề cho thế hệ trẻ là một trong những trách nhiệm lớn lao nhất của mình. Ông thường xuyên tổ chức các buổi đào tạo, hướng dẫn học sinh tại huyện Tam Giang về kỹ năng nghề mộc, từ đó duy trì và phát triển nghề truyền thống.
VIII. Tương Lai Của Nghề Mộc: Các Thách Thức Đối Với Người Trẻ Ở Huyện Tam Giang
Dù nghề mộc đang được khôi phục nhưng vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Dần dần, giới trẻ ở huyện Tam Giang có xu hướng chuyển sang các nghề nghiệp hiện đại hơn, thích những công việc với việc làm nhanh chóng và thu nhập cao hơn. Tuy nhiên, sức hấp dẫn của nghề mộc cũng như sự độc đáo của nhà gỗ vẫn khiến cho nhiều người trẻ quay về với nghề thủ công này.
IX. Ghi Dấu Di Sản: Nhìn Lại Hơn 200 Ngôi Nhà Do Ông Shi Dựng
Qua hơn 50 năm cống hiến, ông Shi Shanzhang đã để lại 200 ngôi nhà gỗ tiêu biểu cho văn hóa dân tộc tộc Người Đồng tại làng cổ Gaobei. Mỗi ngôi nhà không chỉ đại diện cho kỹ năng xây dựng độc đáo mà còn thể hiện tâm hồn và trách nhiệm với di sản văn hóa. Nhìn lại những công trình ông đã thực hiện, có thể khẳng định rằng ông chính là người đã giữ lửa cho nghề mộc truyền thống.
