Công nghệ
Thông tin là gì?
Thông tin là gì? Trong thời đại số hóa, thông tin trở thành một yếu tố thiết yếu và không thể thiếu trong cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm, vai trò, đặc điểm và các dạng thông tin cơ bản. Hãy cùng khám phá những kiến thức quan trọng này để nâng cao hiểu biết và khả năng sử dụng thông tin hiệu quả.
Khái niệm thông tin là gì và sự phát triển của khái niệm này theo thời gian
Khái niệm thông tin không có một định nghĩa thống nhất, do tính chất trừu tượng và không thể sờ mó của nó. Theo từ điển Oxford English Dictionary, thông tin được coi là điều mà người ta đánh giá hoặc nói đến; là tri thức, tin tức. Một số từ điển khác lại đơn giản đồng nhất thông tin với kiến thức, coi thông tin là điều mà người ta biết hoặc là sự chuyển giao tri thức làm tăng thêm sự hiểu biết của con người. Từ Latin “Informatio”, gốc của từ “information” hiện đại, mang hai nghĩa: một là tạo ra một hình dạng, hai là sự truyền đạt một ý tưởng, khái niệm hay biểu tượng.
Theo nghĩa thông thường, thông tin là tất cả các sự việc, sự kiện, ý tưởng, phán đoán làm tăng thêm sự hiểu biết của con người. Thông tin hình thành trong quá trình giao tiếp, một người có thể nhận thông tin trực tiếp từ người khác thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, từ các ngân hàng dữ liệu, hoặc từ tất cả các hiện tượng quan sát được trong môi trường xung quanh. Trên quan điểm triết học, thông tin là sự phản ánh của tự nhiên và xã hội bằng ngôn từ, ký hiệu, hình ảnh hay tất cả các phương tiện tác động lên giác quan của con người.
Theo Điều 2 Luật Tiếp cận thông tin 2016, thông tin được định nghĩa là tin, dữ liệu được chứa đựng trong văn bản, hồ sơ, tài liệu có sẵn, tồn tại dưới dạng bản viết, bản in, bản điện tử, tranh, ảnh, bản vẽ, băng, đĩa, bản ghi hình, ghi âm hoặc các dạng khác do cơ quan nhà nước tạo ra. Như vậy, khái niệm thông tin không ngừng phát triển cùng với sự tiến bộ của xã hội, trở nên phong phú và đa dạng hơn theo thời gian.
Vai trò của thông tin trong tổ chức hoạt động và cuộc sống hiện đại
Thông tin đóng vai trò vô cùng quan trọng trong tổ chức hoạt động và cuộc sống hiện đại. Nó là một trong sáu loại tài nguyên cơ bản trong bất kỳ tổ chức nào, cùng với tài chính, nguồn nhân lực, thiết bị, máy móc, nguyên nhiên vật liệu và sự quản lý điều hành. Trong xã hội ngày nay, thông tin chiếm tỷ trọng không nhỏ trong cơ cấu giá thành của mọi hàng hóa, sản phẩm và dịch vụ. Đặc biệt, trong một xã hội phát triển, tỷ trọng của thông tin trong cơ cấu giá thành càng lớn, biến thông tin trở thành một trong bốn vấn đề quan trọng của thế kỷ 21, cùng với công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới và năng lượng mới.
Đối với các tổ chức, thông tin là phương tiện để quản lý, điều phối, định hướng và đưa ra các quyết định cải tiến về mục tiêu, chiến lược, kế hoạch, quản trị nhân lực. Thông tin được thu thập và trao đổi giữa cấp trên với cấp dưới, giữa các đồng nghiệp, và giữa doanh nghiệp với các đơn vị bên ngoài như cơ quan pháp luật, đối tác và đối thủ cạnh tranh. Thông tin là xương sống trong các tổ chức, đặc biệt là trong kinh doanh, nơi ai nắm được thông tin nhanh chóng và chuẩn xác hơn sẽ có lợi thế dẫn dắt cuộc chơi, kịp thời điều chỉnh kế hoạch và sẵn sàng trước mọi thay đổi.
Trong cuộc sống hiện đại, các tổ chức thông tin trong máy tính với ưu thế tự động hóa xử lý công việc, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho tổ chức và hoạt động của con người. Chúng giúp con người thực hiện từ các công việc đơn giản hàng ngày đến việc phát hiện và giải quyết các vấn đề phức tạp trong tổ chức. Thông tin không chỉ là một công cụ hỗ trợ đắc lực, mà còn là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và phát triển bền vững của mỗi tổ chức và cá nhân trong môi trường cạnh tranh khốc liệt của thế giới hiện đại.
Các thuộc tính của thông tin và sự lan truyền của nó trong xã hội
Thông tin tiềm tàng khắp nơi trong xã hội và chỉ có giá trị khi nó được truyền đi, phổ biến và sử dụng. Thuộc tính cơ bản của thông tin chính là giao lưu. Thông tin không thể tồn tại một cách hữu hiệu nếu không có sự trao đổi và chia sẻ giữa các cá nhân, tổ chức và cộng đồng. Sự giao lưu này giúp thông tin trở nên sống động và phong phú, tạo điều kiện cho sự hiểu biết và tiến bộ của xã hội.
Để phân biệt nội dung thông tin cần truyền đi và cách thức chuyển giao thông tin, người ta tách nội dung thông tin ra khỏi hình thức biểu diễn nó. Các hình thức biểu diễn thông tin như ký hiệu, dấu hiệu, hình ảnh đều hữu hạn, nhưng nội dung của thông tin thì vô hạn. Quá trình chuyển giao thông tin chính là quá trình truyền đi các ký hiệu biểu diễn nó. Trong đời sống hàng ngày, thông tin thường được biểu diễn bằng ngôn ngữ, và khi đó, thông tin được diễn tả bằng cú pháp và ngữ nghĩa của ngôn ngữ mà người ta sử dụng.
Lý thuyết thông tin xác nhận rằng càng nhiều tín hiệu sinh ra từ nguồn tin thì càng có nhiều thông tin được truyền đi. Thông báo được chuyển đi bằng cách ghi tín hiệu lên một dạng vật chất trung gian, như giấy, sóng điện tử, băng từ, … Vật mang tin có khả năng xác định giới hạn số lượng tín hiệu mà nó có thể chứa đựng trên đơn vị không gian hay đơn vị thời gian. Các kỹ sư truyền thông có trách nhiệm truyền đi chính xác các tín hiệu, nhưng không cần quan tâm đến nội dung hay chất lượng của thông tin. Việc truyền đi chính xác một thông tin không chính xác không làm cho thông tin đó trở nên tốt hơn.
Trong thế kỷ XX, thông tin đã được xem là một nguồn tài nguyên kinh tế quan trọng. Khác với các nguồn tài nguyên khác, tài nguyên thông tin có thể phát triển không ngừng và chỉ bị hạn chế bởi thời gian và khả năng nhận thức của con người. Thông tin lan truyền một cách tự nhiên và khi sử dụng không bao giờ bị cạn đi, trái lại càng trở nên phong phú do được tái tạo và bổ sung thêm các nguồn thông tin mới. Thông tin có thể chia sẻ mà không mất đi trong giao dịch, giúp nó trở thành một tài nguyên đặc biệt quan trọng trong xã hội hiện đại.
Các dạng thông tin cơ bản và cách chúng được biểu diễn và sử dụng
Các dạng thông tin cơ bản rất đa dạng và phong phú, mỗi dạng thông tin mang một đặc điểm riêng biệt và được sử dụng theo những cách thức khác nhau trong cuộc sống và công việc. Trước hết, thông tin khái niệm đến từ các ý tưởng, lý thuyết, khái niệm và giả thuyết. Đây là dạng thông tin trừu tượng, không nhất thiết phải có nền tảng khoa học, mà thường là sự sáng tạo của niềm tin, tư tưởng, triết lý và sở thích. Thông tin khái niệm có thể được hình thành và chia sẻ thông qua so sánh và phản ánh, tạo ra những triết lý không thể được chứng minh hay nhìn thấy.
Tiếp theo là thông tin thủ tục, hay còn gọi là kiến thức mệnh lệnh, liên quan đến các phương pháp và kỹ thuật mà một người biết để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Loại thông tin này được ví như trí nhớ cơ bắp, khó giải thích và được lưu giữ sâu trong tâm trí mỗi người. Trong khi đó, thông tin chính sách tập trung vào việc ra quyết định và thiết kế, hình thành và lựa chọn các chính sách. Nó bao gồm luật, hướng dẫn, quy định và quy tắc, và thường được trình bày qua hình ảnh, sơ đồ, mô tả hoặc các thông điệp bằng hình ảnh, âm thanh hay văn bản.
Một dạng thông tin khác là thông tin kích thích, tạo ra phản ứng hoặc kích thích giữa các cá nhân hay nhóm người. Thông tin kích thích khuyến khích nguyên nhân của hoạt động và có thể thu được qua nhiều cách, như trực tiếp qua quan sát, truyền miệng hoặc các kênh truyền thông. Ví dụ, một người có thể quan sát ngôn ngữ cơ thể và giao tiếp phi ngôn ngữ của người khác và từ đó quyết định hành động tiếp theo.
Thông tin thực nghiệm là loại thông tin được thu thập thông qua giác quan, quan sát, thử nghiệm và kiểm tra giả thuyết. Đây thường là thông tin có cơ sở khoa học, được xác minh qua các yếu tố định tính và định lượng. Thông tin thực nghiệm đối lập với thông tin mang tính giai thoại, thường dựa trên kinh nghiệm và lời kể cá nhân.
Cuối cùng, thông tin chỉ thị và mô tả cung cấp hướng dẫn để đạt được một kết quả cụ thể. Thông tin này có thể ở dạng lời nói hoặc văn bản và áp dụng trong nhiều lĩnh vực như lãnh đạo, quân đội, chính phủ và các vấn đề pháp lý, tính mạng và an toàn. Nhìn chung, các dạng thông tin cơ bản này đều đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải tri thức và hỗ trợ con người trong nhiều khía cạnh của cuộc sống và công việc.
Các chủ đề liên quan: an toàn thông tin
Tổng biên tập: Nguyễn Ngọc Kim Hằng
