Bệnh lồng ruột (intussusception) là một tình trạng y khoa khẩn cấp, trong đó một đoạn ruột lồng vào đoạn ruột kế cận, gây tắc nghẽn và có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Đặc biệt phổ biến ở trẻ em, bệnh có nhiều nguyên nhân và triệu chứng khác nhau tùy theo đối tượng. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để bảo đảm sức khỏe và tránh biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về bệnh lồng ruột, nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả trong bài viết dưới đây.
1. Bệnh Lồng Ruột Là Gì?
Bệnh lồng ruột, hay còn gọi là intussusception, là tình trạng trong đó một đoạn ruột lồng vào cây ruột kế cận, dẫn đến tắc nghẽn và có thể gây ra thiếu máu cục bộ, hoại tử. Đây là một tình trạng y khoa khẩn cấp cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
2. Nguyên Nhân Dẫn Đến Bệnh Lồng Ruột
Các nguyên nhân dẫn đến lồng ruột có thể chia thành nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát. Nguyên nhân nguyên phát thường gặp ở trẻ em, chiếm khoảng 75-90% các trường hợp, trong đó nguyên nhân cụ thể thường không rõ ràng. Nguyên nhân thứ phát thường liên quan đến một số tình trạng như:
- Polyp
- Khối u
- Túi thừa Meckel
- Nhiễm trùng đường tiêu hóa
Ở người lớn, nguyên nhân thứ phát chiếm phần lớn các trường hợp, trong đó nhiều trường hợp liên quan đến khối u lành tính hoặc ác tính.
3. Triệu Chứng Nhận Biết Bệnh Lồng Ruột
Triệu chứng bệnh lồng ruột rất đa dạng và có thể khác nhau giữa trẻ em và người lớn:
- Ở trẻ em: Triệu chứng điển hình bao gồm đau bụng đột ngột, quấy khóc, nôn mửa, và đi ngoài ra máu (thường được mô tả như “phân quả dâu”). Khoảng 80% trẻ em biểu hiện các triệu chứng này.
- Ở người lớn: Các triệu chứng như đau bụng có thể ít điển hình hơn, thường kèm theo buồn nôn và thay đổi thói quen đại tiện. Chỉ 30% người lớn biểu hiện triệu chứng đi ngoài ra máu.
4. Phương Pháp Chẩn Đoán Bệnh Lồng Ruột
Chẩn đoán bệnh lồng ruột chủ yếu thông qua các phương pháp hình ảnh:
- Siêu âm: Đây là phương pháp được ưa chuộng với độ nhạy và độ đặc hiệu cao, thường cho thấy “dấu hiệu bia” hoặc “dấu hiệu bánh sandwich”.
- Chụp X-quang: Có thể phát hiện dấu hiệu tắc nghẽn ruột.
- CT scan: Được sử dụng cho người lớn hoặc khi có nghi ngờ về nguyên nhân thứ phát.
Chẩn đoán thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với kết quả siêu âm.
5. Điều Trị Bệnh Lồng Ruột: Nội Khoa và Phẫu Thuật
Có hai phương pháp điều trị chính cho bệnh lồng ruột:
- Điều trị nội khoa: Thụt barium hoặc hơi qua trực tràng có thể được sử dụng để giải quyết lồng ruột không có biến chứng. Tỷ lệ thành công của thụt barium ở trẻ em đạt khoảng 80-90%.
- Phẫu thuật: Đây là lựa chọn khi các biện pháp nội khoa không thành công hoặc khi có biến chứng như thủng ruột hoặc hoại tử ruột. Phẫu thuật bao gồm tháo lồng ruột và cắt bỏ đoạn ruột bị ảnh hưởng nếu cần thiết.
Các biến chứng của bệnh lồng ruột có thể rất nghiêm trọng, bao gồm hoại tử, thủng ruột và viêm phúc mạc. Tỷ lệ tử vong có thể lên đến 1-2% nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời. Do đó, việc phát hiện và can thiệp sớm rất quan trọng để nâng cao tỷ lệ hồi phục mà không để lại di chứng.
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhấn mạnh rằng phòng ngừa bệnh lồng ruột chưa có phương pháp cụ thể, nhưng việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là chìa khóa để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
